Căn bệnh này thường xuất hiện ở lứa tuổi trên 40 tuổi (nam gấp đôi nữ). Những người có nhiều nguy cơ ung thư thận là bệnh nhân suy thận phải lọc máu nhân tạo lâu ngày, người nghiện thuốc lá hoặc tiếp xúc nhiều với hóa chất độc hại.
Ung thư thận thường xuất phát từ vỏ rồi phát triển chèn ép toàn bộ nhu mô thận. Nó lớn dần, phá vỏ bao thận và lan ra lớp mỡ xung quanh, xâm lấn các tạng lân cận như gan, đại tràng. Theo đường tĩnh mạch, bệnh di căn vào tĩnh mạch thận, tĩnh mạch chủ rồi tới các tạng xa như phổi, xương, tuyến thượng thận, não... Theo đường bạch huyết, ung thư thận di căn vào các hạch ở thắt lưng, sau phúc mạc, bụng, trung thất rồi lên hạch thượng đòn, hạch nách, hạch cổ...
Bệnh diễn biến rất nặng và vô cùng nguy hiểm nên cần được điều trị càng sớm càng tốt. Muốn vậy, cần phát hiện các triệu chứng sau:
- Tiểu tiện ra máu: Là dấu hiệu thường gặp nhất, có ở 80% trường hợp. Bệnh nhân không đau, không sốt; đang tiểu tiện máu bỗng ngừng hẳn rồi lại tái phát mà không tìm thấy nguyên nhân cụ thể.
- Đau: Thường đau âm ỉ từ vùng thắt lưng lan ra phía trước hoặc xuống dưới (do u phát triển to ra làm căng bao thận). Cũng có khi đau từng cơn quặn thận do máu cục làm tắc nghẽn niệu quản.
- Xuất hiện khối u vùng mạn sườn - thắt lưng, dễ sờ thấy khi u đã lớn. Có dấu hiệu chạm thận (cả một khối nặng, diện rộng đè lên bàn tay khi đặt tay phía sau lưng) và dấu hiệu bập bềnh thận (đặt một bàn tay ở lưng, đẩy khối u ra trước thì thấy khối u đụng vào bàn tay đặt trên bụng, phía trước u). Thường thì khối u rắn chắc, bờ gồ ghề, dễ di động (nếu chưa xâm lấn các tạng lân cận).
- Đối với nam, nếu thăm khám kỹ bìu có thể phát hiện giãn tĩnh mạch thừng tinh (như một búi giun hoặc như lòng gà sống) cùng bên với khối u.
- Đột nhiên đau dữ dội vùng thận kèm theo sốt cao và có triệu chứng chảy máu trong. Sờ khám sẽ thấy khối máu tụ to dần sau phúc mạc. Đó là dấu hiệu khối u đã vỡ ra khỏi bao.
Ngoài ra, bệnh nhân và bác sĩ phải chú ý tới một số triệu chứng cận ung thư:
- Sốt 39-40 độ C trong nhiều tháng do hoại tử trong thận hoặc do các chất sinh nhiệt của ung thư.
- Có biểu hiện đa hồng cầu kèm theo đau đầu, mệt mỏi, chóng mặt, ngứa và tê các chi, rối loạn thị giác.
- Sút cân nhanh, chán ăn, thiếu máu, tốc độ lắng máu tăng.
- Gan to, nhẵn, không đau, kèm theo giảm tỷ lệ prothrombin và albumin máu, tăng phốt phát kiềm, canxi máu và huyết áp.
Nếu khối u còn khu trú ở thận, phương pháp điều trị chủ yếu là can thiệp ngoại khoa. Việc điều trị rất khả quan: 79% trường hợp có kết quả tốt, 50% sống 5 năm sau phẫu thuật; tỷ lệ tử vong sau mổ: 4-5%, biến chứng: 20%.
Trong trường hợp bệnh đã di căn vào các tạng khác thì không nên phẫu thuật mà chỉ điều trị hóa chất và miễn dịch. Sau điều trị, số bệnh nhân có kết quả tốt là 40% nếu khối u mới lan tới lớp mỡ quanh thận. Tỷ lệ này giảm xuống còn 24% nếu bệnh đã di căn vào tĩnh mạch thận và hạch, 8% ở những trường hợp di căn đi xa.