Thuốc hóa trị không chỉ gây rụng tóc mà còn ảnh hưởng đến tế bào hệ tiêu hóa, tủy xương, hệ sinh sản và nhiều cơ quan khác.
Các yếu tố đóng vai trò quan trọng ảnh hưởng đến tác dụng phụ bao gồm phương pháp điều trị, nền tảng sức khỏe, tuổi tác và lối sống. Một số bệnh nhân cảm nhận về tác dụng phụ không rõ ràng nhưng số khác cảm thấy rất mệt mỏi.
Hệ tuần hoàn và miễn dịch
Thường xuyên xét nghiệm máu là một phần quan trọng của hóa trị. Bởi các thuốc này có nguy cơ gây tổn hại cho tế bào tủy xương, nơi sản xuất máu. Điều đó có thể khiến cơ thể thiếu máu, làm cho bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi. Các triệu chứng khác của bệnh thiếu máu bao gồm chóng mặt, da nhợt nhạt.
Hóa trị có thể làm giảm số lượng tế bào bạch cầu. Loại tế bào này đóng vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch là giúp chống nhiễm trùng. Vì vậy, những người có hệ miễn dịch yếu do hóa trị phải hạn chế tối đa việc tiếp xúc với virus, vi khuẩn.
Tiểu cầu là tế bào quan trọng trong quá trình đông máu. Lượng tiểu cầu sụt giảm nghĩa là bạn sẽ dễ dàng bị bầm tím, mất máu chỉ vì vết thương nhỏ. Các triệu chứng bao gồm chảy máu cam, nôn ra máu hoặc hoặc đi ngoài ra máu, kinh nguyệt nhiều hơn bình thường hoặc rong kinh.
Một số loại thuốc hóa trị có thể làm suy yếu cơ tim hoặc gây rối loạn nhịp tim, tăng nguy cơ đau tim. Tuy nhiên, nguy cơ này ít có khả năng xảy ra nếu bạn bước vào quá trình hóa trị với trái tim khỏe mạnh.
Hệ cơ và thần kinh
Hệ thần kinh trung ương có vai trò kiểm soát vấn đề cảm xúc, vận động. Thuốc hóa trị có thể gây ra vấn đề với bộ nhớ hoặc gây khó khăn trong suy nghĩ, tập trung trí óc. Tình trạng suy giảm nhận thức nhẹ này có thể mất đi sau khi điều trị nhưng cũng có thể kéo dài trong nhiều năm.
Một số loại thuốc hóa trị có thể gây đau, yếu, tê hoặc ngứa ran ở bàn tay, bàn chân (bệnh thần kinh ngoại biên). Khi đó, cơ thể cảm thấy mệt mỏi, đau nhức hoặc run rẩy tay chân. Khả năng phản xạ và kỹ năng vận động nhỏ có thể bị chậm lại.
Hệ tiêu hóa
Những ảnh hưởng của hóa trị đối với hệ tiêu hóa là rõ ràng nhất. Ảnh: Fox News.
Tác dụng phụ khi hóa trị biểu hiện rõ ràng nhất qua hệ tiêu hóa. Bạn có thể bị khó nhai, khó nuốt vì tình trạng lở miệng, khô miệng. Lưỡi, môi, nướu răng, cổ họng cũng có thể bị đau. Loét miệng có thể làm cho bạn dễ bị chảy máu và nhiễm trùng.
Những loại thuốc kháng sinh mạnh có thể gây tổn hại cho các tế bào xuyên suốt đường tiêu hóa. Buồn nôn là triệu chứng phổ biến.
Một số vấn đề tiêu hóa khác là phân lỏng hoặc tiêu chảy. Ngược lại, nhiều người gặp phải tình trạng phân cứng và táo bón. Điều này có thể đi kèm với triệu chứng đầy hơi. Khi đó, bệnh nhân nên bổ sung nhiều nước.
Ngoài ra, bệnh nhân có thể mất cảm giác ngon miệng hay cảm thấy no bụng ngay cả khi không ăn nhiều. Giảm cân là hệ quả phổ biến. Tuy nhiên, người bệnh nên duy trì chế độ ăn uống lành mạnh để cải thiện tình hình.
Hệ biểu bì
Hóa trị có thể gây rụng tóc trong vài tuần điều trị đầu tiên. Bệnh nhân cũng có thể bị rụng lông trên cơ thể. Một số bệnh nhân lại bị kích ứng da nhẹ như khô, ngứa, phát ban.
Trong quá trình hóa trị, móng tay, móng chân sẽ phát triển chậm hơn, có thể chuyển sang màu nâu, màu vàng và trở nên khô, giòn, dễ gãy.
Hệ sinh dục
Thuốc hóa trị có thể có ảnh hưởng đến hormone. Các triệu chứng như mệt mỏi, lo âu và rối loạn nội tiết tố có thể ảnh hưởng ham muốn tình dục ở cả nam giới và phụ nữ.
Ở phụ nữ, thay đổi nội tiết tố khiến họ cảm thấy nóng, kinh nguyệt không đều. Thậm chí, điều này có thể gây vô sinh tạm thời hoặc vĩnh viễn. Họ cũng có thể gặp tình trạng khô âm đạo, làm quá trình giao hợp khó khăn, đau đớn. Cơ hội phát triển nhiễm trùng âm đạo tăng lên.
Ở nam giới, một số loại thuốc hóa trị có thể gây tổn hại tinh trùng hoặc làm giảm số lượng tinh trùng, gây vô sinh tạm thời hoặc vĩnh viễn.
Hệ bài tiết
Thận có nhiệm vụ bài tiết các loại thuốc hóa trị ra ngoài cơ thể. Trong quá trình này, một số tế bào thận và bàng quang có thể bị kích thích hoặc hư hỏng. Các triệu chứng của tổn thương thận bao gồm đi tiểu giảm, phù nề chân tay và đau đầu. Triệu chứng của bàng quang bị kích thích là cảm giác đau rát và tăng tần suất đi tiểu. Khi đó, bạn nên uống nhiều nước để quá trình bài tiết diễn ra thuận lợi hơn.
Hệ xương
Theo Viện Y tế quốc gia Mỹ (NIH), những người phụ nữ đã điều trị ung thư vú có nguy cơ cao đối mặt với loãng xương và gãy xương. Điều này là do sự kết hợp của các loại thuốc và sự sụt giảm nồng độ estrogen. Các khu vực chịu ảnh hưởng thường xuyên nhất là cột sống, xương chậu, hông và cổ tay.
Tâm lý
Những người điều trị hóa trị thường có tâm lý sợ hãi, căng thẳng, lo lắng về tình trạng sức khỏe. Thậm chí một số người còn bị trầm cảm.
Một số liệu pháp như massage và ngồi thiền có thể giúp bệnh nhân bớt căng thẳng. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân bị trầm cảm kéo dài nên tìm sự trợ giúp của bác sĩ.
Nguyên Phương
Theo Healthline