80-90% bệnh nhân ung thư vú phát hiện có khối u, khi ở giai đoạn 0-1 hoàn toàn có thể dùng tay sờ nắn để phát hiện.
Ung thư vú là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở nữ. Ung thư vú có thời kỳ "tiền lâm sàng" kéo dài tới 8-10 năm để từ một tế bào ung thư đầu tiên trở thành một khối u có đường kính 1cm (tương đương 1 tỉ tế bào). Do đó việc nhận biết sớm các triệu chứng và tự trang bị các kỹ năng "khám sàng lọc" vô cùng quan trọng.
Các dấu hiệu cảnh báo sớm của ung thư vú
Triệu chứng, dấu hiệu của ung thư vú rất đa dạng, thường không có biểu hiện đau nên phải dựa theo những dấu hiệu bất thường điển hình khác để phát hiện.
- Có khối u: 80-90% bệnh nhân ung thư vú có khối u và có thể sờ nắn được bằng tay khi kích thước từ 1cm trở lên.
- Tiết dịch núm vú: Khoảng 5% bệnh nhân ung thư vú có tiết dịch núm vú, nhất là khi có lẫn máu hoặc dịch hồng.
- Núm vú bị thụt vào trong: Núm vú bị tụt sâu, cứng, dùng tay kéo cũng không được.
- Nhăn bề mặt vú: Đây là triệu chứng gặp ở một số ít bệnh nhân. Khi ngực xuất hiện khối u sẽ phá vỡ cấu trúc da và tạo nên những nếp nhăn ở bên ngoài bề mặt vú.
Để tra xem, chỉ cần đứng trước gương, giơ cánh tay lên (bởi những nếp nhăn này không xuất hiện khi đưa tay xuống). Nếu thấy xuất hiện những nếp nhăn ở bất kỳ vị trí nào trên bề mặt vú thì cần phải đến gặp bác sĩ ung bướu càng sớm càng tốt.
- Viêm da vùng quanh vú: Da đỏ, phù dưới dạng da cam. Ngoài ra có thể bong da vảy nến, da sần sùi kèm nổi mẩn ngứa ở ngực.
- Hạch ở nách: Nếu có một khối u hoặc vết sưng đau dưới cánh tay kéo dài trong một tuần không rõ nguyên nhân, đó có thể là dấu hiệu ban đầu của ung thư vú.
Để phát hiện hạch có thể vuốt từ bầu ngực lên trên theo đường hõm nách, nếu có sẽ thấy hạch nổi lên ở hõm nách.
PGS.TS Trần Văn Thuấn, Phó giám đốc bệnh viện K lưu ý: Ung thư nói chung khi có biểu hiện đau thì bệnh đã ở giai đoạn muộn nhưng ung thư vú giai đoạn muộn cũng không đau, do đó nếu dựa vào biểu hiện này rất khó phát hiện.
Trường hợp ở giai đoạn muộn, khối u to xâm lấn da gây vỡ, chảy dịch, máu ra ngoải. Một số trường hợp di căn vào xương (gây đau xương vùng di căn), di căn phổi (ho ra máu, tức ngực)...
Tự phát hiện sớm ung thư vú
Đây có thể được coi là một việc quan trọng nhất cho tất cả phụ nữ đã bước vào tuổi trưởng thành.
Các chuyên gia khuyến cáo, từ tuổi 20, phụ nữ nên tự kiểm tra vú mỗi tháng 1 lần, ngay sau khi hết chu kỳ kinh nguyệt. Ngoài ra từ 40 trở lên, nên chụp X- quang tuyến vú mỗi năm 1-2 lần.
- Bước 1: Để tư thế xuôi 2 tay, quan sát các dấu hiệu dễ nhìn thấy như trên đã liệt kê.
- Bước 2: Đứng thẳng giơ 2 tay lên đầu, hơi đổ người về phía trước và quan sát sự bất thường của ngực như ở bước 1.
- Bước 3: Đưa 1 tay lên đầu, dùng 3 ngón tay trỏ, giữa, áp út của tay còn lại để xoa nắn vú, bắt đầu từ trong quầng vú, vừa ấn nhẹ vừa di chuyển "bước theo nhau" lần ra ngoài theo đường xoắn ốc hoặc thẳng hàng từ trên xuống dưới.
Nếu có vùng bất thường ở 1 bên, nên đối chiếu với bên còn lại xem có giống nhau không.
Tiếp tục đưa tay di chuyển, ấn nhẹ lên vùng hõm nách xem có hạch hoặc bất thường gì không.
Sau đó nắn nhẹ núm vú xem có chảy dịch bất thường không.
- Bước 4: Tự kiểm tra tương tự như bước 2 ở tư thế nằm có đệm gối hoặc khăn dưới vai.
Khi phát hiện có những bất thường cần đến ngay các cơ sở y tế khám để xác định chính xác nhất.
Chẩn đoán ung thư vú
Tự khám sàng lọc là bước quan trọng để phát hiện sớm ung thư vú nhưng để xác định chính xác căn bệnh này vẫn cần phải chẩn đoán theo "bộ ba" gồm: Khám lâm sàng: X quang tuyến vú và Chọc hút tế bào.
Khi cả 3 nghiệm pháp này đều cho kết quả dương tính thì ung thư vú được chẩn đoán xác định.
Nếu một trong ba yếu tố đó âm tính cần phải làm thêm các xét nghiệm khác và thường phải làm sinh thiết để khẳng định.
Nếu cả 3 yếu tố này đều âm tính khả năng ung thư là thấp, có thể để theo dõi tiếp.
Minh Anh (tổng hợp)