Ung thư di căn vào não là tổn ác tính thường gặp. Tại Mỹ có khoảng 20-40% ung thư có khả năng di căn não, trong đó các ung thư hay di căn vào não là phổi, vú, thận, hắc tố, đại trực tràng…
Ung thư di căn vào não là tổn ác tính thường gặp. Tại Mỹ có khoảng 20-40% ung thư có khả năng di căn não, trong đó các ung thư hay di căn vào não là phổi, vú, thận, hắc tố, đại trực tràng…
Các triệu chứng và rối loạn chức năng thần kinh phụ thuộc và vị trí, kích thước, số lượng ổ di căn cũng như mức độ chèn ép và phù não.
Có nhiều phương pháp chẩn đoán ung thư di căn vào não, bao gồm từ chẩn đoán lâm sàng đến chụp CT, MRI… sọ não và các xét nghiệm đánh giá toàn thân như sinh hoá, SPECT, SPECT/CT, PET, PET/CT...
Có nhiều phương pháp điều trị di căn ung thư vào não như:
- Phẫu thuật mở: là phương pháp kinh điển vẫn thường được chỉ định, tuy nhiên phương pháp này sẽ gặp nhiều khó khăn thậm chí không thực hiện được nếu các tổn thương ở sâu và cạnh nhiều cấu trúc thần kinh quan trọng như thân não..., hoặc tổn thương di căn đa ổ, rải rác…
- Hoá chất toàn thân: thường hiệu quả thấp hoặc không tác dụng do chúng rất khó hoặc không thấm qua được hàng rào máu não…
- Xạ trị chiếu ngoài ( máy xạ trị Co-60, máy gia tốc tuyến tính…).
- Xạ phẫu bằng dao gamma (gamma knife) được sử dụng đầu tiên năm 1968 do giáo sư Lar-Leksell, người Thuỷ Điển để điều trị các u não. Sau 4 thập kỷ, xạ phẫu bằng dao gamma ngày càng được sử dụng rộng rãi trên khắp thế giới đặc biệt là các nước phát triển. Hệ thống dao gamma cổ điển này đã được cải tiến thành hệ thống dao gamma quay (Rotating gamma knife) với quy trình điều trị đơn giản, thuận tiện, an toàn hiệu quả cao.
Quy trình xạ phẫu bằng dao gamma quay gồm các bước
1. Cố định khung định vị vào đầu bệnh nhân.
2. Chụp mô phỏng (Chụp CT hoặc MRI, PET/CT) để lấy ảnh lập kế hoặch điều trị
3. Lập trình xạ phẫu trên phần mềm máy tính chuyên dụng
4. Tiến hành xạ phẫu:
Bệnh nhân được đặt nằm trên bàn phẫu thuật của hệ thống dao Gamma, đầu đặt vào lồng chụp. Điều chỉnh khung lập thể để ổ tổn thương vào đúng điểm hội tụ của các chùm Gamma từ các nguồn Co-60. Lúc này nhân viên ra khỏi phòng và các nguồn xạ sẽ được dẫn đến các collimator. Các nguồn xạ và collimator quay quanh đồng thời quanh đầu bệnh nhân.Thông thường một tỷ lệ lớn bệnh nhân chỉ cần điều trị 1 lần như vậy là đủ. Sau đó bệnh nhân có thể trở lại sinh hoạt như trước khi chiếu xạ mà không cần chăm sóc đặc biệt. Có thể nằm viện để theo dõi thêm vài ngày nếu có triệu chứng bất thường
Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu-Bệnh viện Bạch Mai là cơ sở đầu tiên ở Việt Nam sử dụng thành công hệ thống xạ phẫu bằng dao Gamma quay để điều trị cho các tổn thương bệnh lý trong đó có các u não. Chúng tôi đã điều trị cho rất nhiều các loại bệnh lý từ các cơ quan khác nhau di căn vào não, nhiều trường hợp đã thất bại với nhiều phương pháp khác. Phương pháp xạ phẫu này là đơn giản, tiết kiệm thời gian nằm viện, ít tác dụng phụ, nhiều bệnh nhân sau 2-3 ngày xạ phẫu các triệu chứng thần kinh đã cải thiện rõ từ liệt có thê đi lại được, sau một vài tháng tổn thương được thu nhỏ rồi tiêu biến.
Một số hình ảnh minh hoạ:
Bệnh nhân Phạm Thị B nữ 54 tuổi, chẩn đoán: ung thư vú di căn não; xạ phẫu liều 16Gy
Bệnh nhân Nguyễn Thị Hồng L nữ 34 tuổi, chẩn đoán: N.H. Lymphoma não đã điều trị hóa chất 04 đợt + xạ gia tốc liều 60 Gy