Những con đường lây nhiễm virus HPV gây ung thư cổ tử cung

Ung thư cổ tử cung là bệnh ung thư phổ biến thứ hai ở phụ nữ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm trên thế giới có khoảng 490.000 phụ nữ mắc căn bệnh này, số lượng tử vong lên đến 270.000 người. Riêng tại Việt Nam, ước tính có khoảng 5.300 ca mắc và 2.500 ca tử vong mỗi năm, tương đương với 7 người chết mỗi ngày.

Virus HPV (HumanPapillomaVirus) được xác nhận là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư cổ tử cung. Cho đến nay, có hơn 100 chủng HPV được xác định. Tùy vào khả năng gây ung thư hay không, mà người ta chia các chủng HPV ra làm 2 nhóm. Nhóm HPV nguy cơ thấp chỉ gây mụn cóc ở tay chân, mồng gà ở vùng hậu môn, sinh dục, u nhú đường hô hấp hay tăng sản biểu mô khoang miệng. Nhóm HPV nguy cơ cao có khoảng 15 chủng, gây ung thư cổ tử cung và các ung thư khác.

HPV chủ yếu lây truyền qua đường tình dục, kể cả tiếp xúc tay với bộ phận sinh dục hoặc quan hệ tình dục đường miệng. Vị trí HPV xâm nhập và khu trú đầu tiên là vùng thượng bì, chủ yếu ở lớp biểu mô da và niêm mạc ẩm ướt, nhầy. Tỷ lệ lây truyền HPV giữa nam và nữ qua giao hợp trung bình là 40%. Theo số liệu thống kê của Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Mỹ (CDC), ít nhất 50% dân số có hoạt động tình dục sẽ có nguy cơ cao nhiễm HPV vào một thời điểm nào đó trong đời. 10 năm đầu tiên sau giao hợp, nguy cơ nhiễm HPV là 25%. Trong suốt cuộc đời có thể lên tới 80%.

HPV đề kháng với nhiệt và trong điều kiện khô. Do đó, virus này còn lây truyền không qua đường tình dục như các dụng cụ cắt móng tay chân, kim bấm sinh thiết, đồ lót… Bao cao su không bảo vệ phụ nữ 100% vì HPV có thể lây qua tiếp xúc da ở vùng âm hộ, hậu môn. Đặc biệt, HPV có thể lây truyền dọc từ mẹ sang con trong lúc sinh và gây ra đa bướu gai đường hô hấp.

Nhóm HPV nguy cơ cao thường không gây biểu hiện lâm sàng rõ ràng trên người bệnh, chỉ có thể phát hiện nhờ vào xét nghiệm tìm HPV. Tính đến thời điểm hiện tại, ngoài việc quan hệ tình dục an toàn, xét nghiệm tế bào cổ tử cung định kỳ để sớm phát hiện dấu hiệu bất thường, thì tiêm phòng đủ 3 mũi vắcxin vẫn là biện pháp hữu hiệu để phòng ngừa ung thư cổ tử cung.

Sau 10 năm theo dõi, vắcxin ngừa HPV được ghi nhận an toàn bởi các cơ quan uy tín của Mỹ, gồm Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật (CDC) và Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA). Qua các thử nghiệm lâm sàng trước khi cấp phép, tiếp tục đánh giá trong quá trình giám sát sau khi cấp phép, vắcxin ngừa HPV được chứng minh có hiệu quả cao.

Các nghiên cứu gần đây của Tạp chí Hiệp hội Y khoa Canada (2016) cũng như một số công trình trước đó tại Australia, Đan Mạch, Iceland, Na Uy, Thụy Điển… cho thấy, tiêm vắcxin ngừa HPV có hiệu quả trong việc giảm các bất thường ở tế bào cổ tử cung, đặc biệt là chống lại các tổn thương dai dẳng có tiềm năng trở thành ung thư sau này.

Hiện ở Việt Nam đang lưu hành 2 loại vắcxin HPV: nhị giá và tứ giá. Vắc xin tứ giá ngừa HPV phòng nhiễm các chủng HPV 6,11,16,18. Các vắcxin này có hiệu quả bảo vệ 99% chống nhiễm virus HPV dai dẳng đường sinh dục; 98% phòng tổn thương tiền ung thư cổ tử cung vừa và nặng gây ra bởi chủng virus HPV 16, 18 (2 chủng gây hơn 70% các trường hợp ung thư cổ tử cung). Ngoài ra, vắcxin còn phòng mụn cóc ở cơ quan sinh dục và ung thư cơ quan sinh dục nam, nữ, hậu môn.