VAI TRÒ CỦA CẮT LỚP VI TÍNH NGỰC LIỀU THẤP TRONG SÀNG LỌC UNG THƯ PHỔI

Theo Globocan năm 2022 ung thư phổi chiếm tỷ lệ lớn nhất về cả tỷ lệ mắc chiếm 12,4% và tỷ lệ tử vong chiếm 18,7%. Tại Việt Nam tỷ lệ mắc ung thư phổi xếp thứ ba 13,5% ( sau ung thư gan 13,6% và ung thư vú 13,6%) tỷ lệ tử vong xếp thứ hai 18,8% ( sau ung thư gan 19,8%) [1].

Một trong những thách thức lớn nhất trong việc điều trị ung thư phổi là phần lớn các trường hợp chỉ được phát hiện ở giai đoạn muộn. Nếu bệnh nhân được phát hiện sớm thì tỷ lệ sống thêm từ 5 năm trở lên, lên tới hơn 90%.  Tuy nhiên, với sự phát triển của các phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại, đặc biệt là chụp Cắt lớp vi tính ngực liều thấp (Low-dose Computed Tomograpgy – LDCT – CT ngực liều thấp), việc phát hiện sớm ung thư phổi đã trở nên khả thi và hiệu quả hơn bao giờ hết.

CT ngực liều thấp là 1 kĩ thuật giống chụp Cắt lớp vi tính ngực liều  thông thường (CT ngực thông thường), chỉ khác lượng tia X đi qua cơ thể được điều chỉnh để giảm tối đa lượng bức xạ, cho phép sàng lọc các nốt tại phổi. Sử dung CT ngực liều thấp trong sàng lọc ung thư phổi đáp ứng được hai mục đích rất quan trọng trong sàng lọc và theo dõi các nốt tại phổi đó là:

‐ Phát hiện sớm ung thư phổi trước khi có các triệu chứng lâm sàng. Từ đó giúp điều trị đạt được triệt căn, giúp giảm tỷ lệ tử vong do ung thư phổi.

‐ Giảm thiểu rủi ro của bức xạ, đặc biệt là đối với bệnh nhân cần chụp CT ngực nhiều lần

Đặc điểm nổi bật của chụp CT ngực liều thấp so với 1 số phương pháp sàng lọc khác:

‐ Nhanh, không xâm lấn, không tiêm thuốc cản quang, sàng lọc chấn đoán sớm ung thư phổi.

‐ Lượng phóng xạ phát ra thấp hơn so với CLVT ngực thông thường: Sử dụng liều bức xạ thấp hơn từ 30-50% so với chụp CL ngực liều thông thường

‐ Độ nhạy cao hơn đối với các khối u có kích thước nhỏ và có thế phát hiện ung thư phổi ở giai đoạn sớm đặc biết nhóm không triệu chứng, nguy cơ cao.

Sau đây là bảng so sánh đặc điểm CT ngực liều thấp với 2 phương pháp sàng lọc khác là X-quang ngực và CT ngực thông thường: 

Theo các nghiên cứu lớn về sàng lọc ung thư phổi trên thế giới như The National Lung Screening Trial [3] cho thấy tỷ lệ phát hiện ung thư phổi bằng CT ngực liều thấp cao hơn so với chụp X-quang ngực. Đặc biệt trong giai đoạn sớm sàng lọc bằng CT ngưc liều thấp có tỷ lệ sàng lọc giai đoạn T1 dương tính lên tới 27.9% so với 6.2% của x-quang ngực, giai đoạn T2 16.8% so với 5% ở nhóm đối chứng. Nghiên cứu trên cũng chỉ ra rằng những người được sàng lọc bằng chụp CT ngực liều thấp có tỷ lệ tử vong do ung thư phổi thấp hơn 20% so với nhóm được chụp X-quang ngực, giảm tử vong do tất cả các nguyên nhân so với chụp X-quang ngực là 6.7%.

Như vậy rõ ràng rằng CT ngực liều thấp là một công cụ sàng lọc ung thư phổi hiệu quả, an toàn và có giá trị thực tiễn cao. Việc phát hiện ung thư phổi ở giai đoạn sớm giúp nâng cao khả năng điều trị triệt để, giảm chi phí điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Triển khai rộng rãi chương trình sàng lọc này trong cộng đồng, đặc biệt với các nhóm nguy cơ cao (Đối tượng trên 50 tuổi và hút thuốc lá trên 20 bao-năm hoặc hút thuốc lá trên 20 năm) [4] là một bước đi quan trọng trong chiến lược phòng chống ung thư phổi tại Việt Nam cũng như tại Trung tâm ung bướu bệnh viện Bạch Mai trong thời gian tới.

1) Global cancer statistics 2022

2) Davies HE, et al. BMJ 2011 The risks of radiation exposure related to diagnostic imaging and how to minimise them 

3) The National Lung Screening Trial Research Team, NEJM 2011

4) Lung screening NCCN