Mới đây, khoa Hồi sức cấp cứu nhi Bệnh viện Xanh Pôn vừa cấp cứu cho một bệnh nhân bị khó thở dữ dội do ung thư tuyến ức, một căn bệnh rất hiếm gặp nên thường phát hiện muộn và hay bị bỏ sót.
Bệnh nhân là cháu Lê Anh T, 10 tuổi, ở Sơn La, xuống Hà Nội chơi với bác, bị khó thở tăng dần trước khi vào viện 5 ngày, kèm theo có sưng nề vùng cổ và mặt.
Qua thăm khám lâm sàng, làm xét nghiệm máu, chụp X quang tim phổi, siêu âm khoang màng phổi, chụp cắt lớp vi tính lồng ngực, các bác sĩ phát hiện cháu bị tràn dịch khoang màng phổi phải với số lượng rất nhiều do ung thư tuyến ức.
Sau 2 lần chọc dịch khoang màng phổi, hút ra được 600ml dịch máu loãng, cháu hết khó thở, hiện đang được tiếp tục điều trị nội khoa tích cực để chuẩn bị phẫu thuật cắt bỏ tuyến ức.
Ung thư tuyến ức là gì?
Tuyến ức nằm ở trong lồng ngực, thuộc trung thất trước trên, trải dài từ phía dưới cổ họng đến trước tim. Ở tuổi dậy thì, kích thước tuyến ức tăng gấp đôi so với lúc sinh ra, sau đó co dần lại, đồng thời các mô chức năng trong tuyến được thay thế bằng các mô mỡ.
Trong thời kỳ thơ ấu, tuyến ức tham gia sản xuất tế bào bạch cầu Lympho T, đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát hệ thống miễn dịch cơ thể, chống lại các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, nấm, đồng thời hình thành đáp ứng miễn dịch và loại thải mảnh ghép.
Ung thư tuyến ức chủ yếu gồm 3 loại chính. Loại ung thư có nguồn gốc từ tế bào biểu mô, có thể nguyên phát hoặc thứ phát sau một u lành tính, hay gặp và có mức độ ác tính rất cao, khó chẩn đoán bản chất tế bào học. Loại ung thư có nguồn gốc từ tế bào Lympho, rất hay gặp. Loại ung thư có nguồn gốc từ tế bào Kulchitsky thường tiết ra các Hormon hướng thần kinh, rất hiếm gặp và khó chẩn đoán.
Sinh thiết khối u dưới hướng dẫn của X quang, cắt lớp vi tính là không khó, nhưng xác định tổn thương tổ chức học để đánh giá u lành tính hay ác tính lại rất khó.
Chẩn đoán ung thư tuyến ức
Hầu hết ung thư tuyến ức được phát hiện ở những giai đoạn muộn, khi khối u quá lớn gây chèn ép khí quản làm cho người bệnh bị khó thở, hoặc chèn ép các tĩnh mạch vùng cổ gây cản trở luồng máu từ đầu trở về tim nên có hiện tượng sưng nề vùng mặt.
Khoảng 50% ung thư tuyến ức có dấu hiệu nhược cơ. Hay gặp ở một số nhóm cơ như: cơ mắt gây hiện tượng nhìn đôi và sụp mi, cơ vùng cổ gây nuốt và nói khó, cơ ngực gây hiện tượng khó thở.
Khoảng 50% trường hợp ung thư tuyến ức có hội chứng thiếu máu do bất sản hồng cầu, biểu hiện da xanh, niêm mạc nhợt, hoa mắt, chóng mặt, xét nghiệm máu có số lượng hồng cầu giảm. Có thể kèm theo hiện tượng giảm Gamma Globulin huyết, là nguyên nhân tăng tính mẫn cảm với các tác nhân gây bệnh.
Chẩn đoán ung thư tuyến ức chủ yếu dựa vào chụp X quang tim phổi và cắt lớp vi tính. Chụp cộng hưởng từ và siêu âm tuyến ức là những phương pháp thăm khám bổ trợ, nhằm cung cấp thêm những thông tin cho chẩn đoán. Chụp Positron (Positron Emission Tomography – PET) cho phép đánh giá mức độ ác tính và sự lan tràn của khối u, giúp cho điều trị đạt hiệu quả cao nhất.
Điều trị ung thư tuyến ức
Nếu là u của tế bào Lympho loại Hodgkin hay non Hodgkin, điều trị nội khoa bằng Corticoid và hoá chất là chủ yếu. U thuộc tế bào biểu mô hoặc tế bào Kulchitsky, có chỉ định phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ tuyến ức, phối hợp điều trị tia xạ trong trường hợp khối u không thể cắt được hết, hay khối u bị tái phát.
BS Trần Văn Phúc
(Bệnh viện Xanh Pôn)