Bệnh nhân Đ. T. Q., 83 tuổi ở Hưng Yên.
Tháng 2 năm 2010 bệnh nhân có biểu hiện đau đầu, chóng mặt và buồn nôn. Bệnh nhân đã đi khám tại một bệnh viện tại Hà Nội, được chụp MRI sọ não và phát hiện một khối u vùng bán cầu tiểu não trái. Khối u có kích thước 4 x 4cm,, bắt thuốc đối quang từ và gây chèn ép phù nề tổ chức xung quang rất mạnh. Đặc điểm này chứng tỏ khối u có độ ác tính ( một đặc điểm rất quan trọng của tế bào ung thư) rất cao.
Bệnh nhân đã được điều trị phẫu thuật mổ mở lấy u. Sau mổ các triệu chứng của bệnh nhân có thuyên giảm.
Sau một tháng, bệnh nhân lại xuất hiện các triệu chứng đau đầu, buồn nôn chóng mặt. Bệnh nhân được chụp phim cộng hưởng từ sọ não và phát hiện u não tái phát trở lại.
Bệnh nhân tiếp tục được phẫu thuật lấy u lần thứ 2. Giải phẫu bệnh học của u não sau mổ là ung thư biểu mô di căn.
Sau mổ bệnh nhân đã được chuyển đến Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu - Bệnh viện Bạch Mai. Tại đây bệnh nhân được làm các xét nghiệm thăm dò toàn thân: chụp CT lồng ngực, xét nghiệm các chất chỉ điểm ung thư... Kết quả chụp CT lồng ngực cho thấy bệnh nhân có một khối u thùy giữa phổi phải kích thước 3x3cm. Bệnh nhân được sinh thiết u phổi bằng kỹ thuật sinh thiết xuyên thành ngực dưới hướng dẫn của CT. Kết quả mô bệnh học của khối u phổi là ung thư biểu mô tuyến. Như vậy bệnh nhân này chẩn đoán xác định là ung thư phổi di căn lên não. Các xét nghiệm sinh hóa và huyết học máu, xạ hình thận chức năng cho thấy chức năng gan thận còn tốt, bệnh nhân không bị thiếu các tế bào máu ngoại vi.
Sau khi được hội chẩn, bệnh nhân được chỉ định điều trị u não bằng phương pháp xạ phẫu gamma quay kết hợp điều trị toàn thân bằng hóa chất phác đồ PC (Paclitaxel + Carboplatin) đủ 6 chu kỳ.
Sau 4 tháng điều trị, bệnh nhân tăng 3kg, ăn uống tốt hơn, sinh hoạt gần như bình thường, tinh thần lạc quan, bệnh nhân không liệt, hết các triệu chứng chóng mặt buồn nôn. Kết quả chụp MRI sọ não và CT lồng ngực cho thấy: khối u ở tiểu não hoàn toàn tan biến. Khối u ở phổi kích thước đã thu nhỏ lại.
Việc khám xét toàn thân, phối hợp nhiều phương pháp chẩn đoán khác nhau sẽ giúp phát hiện các tổn thương tại chỗ hoặc di căn đến những nơi khác trong cơ thể, từ đó giúp chúng ta có được một chiến lược điều trị thích hợp và chính xác. Đặc điểm của ung thư phổi (nói chung), thường hay di căn vào não, xương và nhiều vị trí khác. Để điều trị có kết quả, thường phải phối hợp nhiều phương pháp khác nhau, chẳng hạn với bệnh nhân này chúng ta vừa phải loại bỏ khối u não di căn bằng dao gamma quay (điều trị tại chỗ), vừa phải phối hợp với điều trị hóa chất (điều trị toàn thân) để loại bỏ khối u ở phổi, vừa để tiêu diệt các ổ di căn ở những nơi khác (chẳng hạn ở não), vừa để tránh tái phát.Trên đây là một trong rất nhiều trường hợp bệnh nhân có bệnh lý sọ não hoặc bệnh ung thư di căn não đã được điều trị bằng phương pháp xạ phẫu dao gamma quay tại trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu bệnh viện Bạch Mai. Dao gamma quay là một phương pháp điều trị an toàn, hiệu quả, kinh tế đối với những bệnh lý trong sọ não đặc biệt ưu điểm cho những bệnh nhân cao tuổi, tổn thương ở vị trí nguy hiểm khó cho phẫu thuật như trường hợp bệnh nhân này.
Việc sử dụng dao gamma quay để điều trị u não di căn rất hiệu quả và an toàn cho người bệnh, đặc biệt cho các bệnh nhân trẻ em hoặc người già, hoặc những bệnh nhân tái phát sau phẫu thuật. Trường hợp bệnh nhân này đã được mổ mở sọ não 2 lần để lấy u và đã trên 80 tuổi, nhưng kết quả điều trị cho thấy rất tốt, chất lượng cuộc sống được cải thiện rõ rệt.
PGS.TS. Mai Trọng Khoa, Ths.Bs. Đoàn Xuân Trường, Ths.Bs. Phạm Văn Thái
Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu - Bệnh viện Bạch Mai