Người dịch: ThS. BS. Trần Văn Oai – TT Y học hạt nhân và Ung Bướu – Bệnh viện Bạch Mai

Gần đây, một số nghiên cứu đã cho thấy rằng, ung thư họng miệng (UTHM) dương tính HPV có những điểm khác biệt và tiên lượng tốt hơn so với bệnh âm tính HPV. Hiện nay, phác đồ điều trị chung của 2 bệnh này ở giai đoạn chưa di căn xa đều là xạ trị kết hợp với hóa chất phác đồ có Cisplatin, gây ra nhiều độc tính nặng cấp tính và lâu dài cho bệnh nhân. Vì vậy, cần có chiến lược điều trị giảm tiết những độc tính điều trị cho bệnh nhân mà vẫn mang lại lợi ích sống còn cho bệnh nhân. Trong một nghiên cứu lâm sàng trước đó, xạ trị kết hợp Cetuximab cho thấy cải thiện thời gian sống toàn bộ mà không có độc tính nặng tăng thêm so với xạ trị đơn thuần ở bệnh nhân ung thư đầu cổ biểu mô vảy. Câu hỏi đặt ra: để giảm độc tính điều trị, có thể thay thế Cisplatin bằng Cetuximab trong điều trị ung thư biểu mô vảy vùng đầu cổ hay không?

Thử nghiệm De-ESCALATE HPV pha III (N=334) tiến hành ngẫu nhiên trên toàn cầu, so sánh điều trị xạ trị kết hợp Cisplatin với xạ trị kết hợp Cetuximab trên bệnh nhân UTHM biểu mô vảy dương tính HPV và có yếu tố nguy cơ thấp (không hút hoặc hút dưới 10 bao thuốc lá trong cả cuộc đời). Mục tiêu chính của nghiên cứu này là đánh giá độc tính nặng toàn bộ, thời gian sống, thời điểm tái phát, chất lượng cuộc sống và khả năng nuốt. Kết quả cho thấy rằng, tại thời điểm 24 tháng, độc tính nặng toàn bộ ở 2 phác đồ là như nhau. Những độc tính thường gặp liên quan tới cisplatin là đường tiêu hóa và triệu chứng ốc tai (nghe kém, ù tai, chóng mặt). So với cetuximab, khi điều trị bằng cisplatin làm tăng độc tính hệ tạo máu, chuyển hóa và thận. Những độc tính khi điều trị với Cetuximab cũng là tiêu hóa và tăng tỷ lệ độc tính trên da và phản ứng liên quan tiêm truyền. Những biến cố nguy hiểm xảy ra nhiều hơn ở những bệnh nhân nhận phác đồ có cisplatin. Tuy nhiên, thời gian sống tại thời điểm 2 năm cao hơn có ý nghĩa thống kê khi điều trị bằng cisplatin ( 97,5% vs 89.4%, HR 5.0, P=0.001). Cũng như vậy, những bệnh nhân điều trị cisplatin có tỷ lệ tái phát thấp hơn tại thời điểm 2 năm so với những bệnh nhân điều trị cetuximab, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (6.0% vs 16.1%; HR 3.4, P=0.0007). Chất lượng của cuộc sống và khả năng nuốt cũng tương đương nhau.

Như vậy, hóa xạ trị dựa trên Cisplatin vẫn được xem là phác đồ điều trị chuẩn cho UTHM dương tính HPV có yếu tố nguy cơ thấp. Và kết quả này cũng được thể hiện trong nghiên cứu pha II RTOG 1016 mới đây, khi cho thấy thời gian sống toàn bộ và thời gian sống không bệnh tiến triển cao hơn ở nhóm bệnh điều trị bằng cisplatin.

Nguồn: Cisplatin Chemoradiation Remains Gold Standard for Low-Risk HPV+ SCCHN – Tạp chí Lancet số tháng 11/2018