CN. Lê Thị Hằng, CN. Đinh Trần Phương,
TS. Trần Hải Bình, BS. Nguyễn Duy Anh
Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu – Bệnh viện Bạch Mai
I - ĐẠI CƯƠNG
Ung thư gan đứng hàng đầu về tỷ lệ mắc và tử vong trong các bệnh ung thư ở Việt Nam. Xạ trị trong chọn lọc (SIRT: Selective internal radiation therapy) là phương pháp đưa các hạt vi cầu 90Y có kích thước từ 20 – 40µm vào các mạch nuôi khối u gan, sau đó hạt vi cầu sẽ đi vào các vi mạch khắp khối u gan gây tắc mạch nuôi cắt nguồn dinh dưỡng nuôi tế bào u đồng thời bức xạ beta mức năng lượng 0,93KeV do đồng vị phóng xạ 90Y gắn trên các hạt vi cầu phát ra sẽ tiêu diệt tế bào ung thư (tác dụng kép).
Đây là phương pháp điều trị hiệu quả và an toàn bệnh ung thư gan đã được áp dụng trên thế giới và tại Việt Nam. Đặc biệt tại trung tâm Y học hạt nhân và ung bướu Bệnh viện Bạch Mai đã triển khai kỹ thuật SIRT từ tháng 10 năm 2013. Kỹ thuật được tiến hành dưới sự phối hợp của bác sỹ chuyên khoa ung thư, bác sỹ y học hạt nhân, bác sỹ điện quang can thiệp, kỹ sư y học hạt nhân, điều dưỡng được đào tạo về ung thư và y học hạt nhân.
II - VAI TRÒ CỦA ĐIỀU DƯỠNG TRONG CHUẨN BỊ LIỀU ĐIỀU TRỊ SIRT
1. Chuẩn bị dụng cụ
- Lọ thuốc Y-90
- Khay dụng cụ cần để lấy liều điều trị:
- Bút dạ không xóa;
- Bông cồn sát khuẩn;
- Ống V-Vial (ống đựng thuốc có đáy hình chữ V);
- Hộp đựng ống V-Vial;
- Bơm 5ml (tốt nhất bơm đầu xoáy);
- Hộp bọc bơm tiêm (siringe shield);
- Hai kim thông khí hoặc hai kim 25;
- Kim dài 21;
- 2 kẹp, 1 pank có mấu;
- Hộp kỹ thuật (delivery box);
- Xe đẩy thuốc;
- Máy đo liều thuốc phóng xạ (dose calibrator):
2. Quy trình lấy liều thuốc điều trị
- Đánh dấu trên nắp lọ V-Vialhai vạch đối diện nhau; để lọ V-Vial vào hộp đựng V-Vial, sát khuẩn nút cao su của V-Vial; cắm kim thông khí (hoặc kim 25) vào một bên đánh dấu.
- Lắp kim 21 dài vào bơm tiêm 5ml và để trong hộp bọc bơm tiêm (siringe shield) (chú ý đặt bơm tiêm nhựa đúng khớp của siringe shield).
- Kiểm tra, đối chiếu thông tin thuốc phóng xạ với thông tin về thuốc từ kỹ sư.
- Lắc container chì ít nhất 30 lần để các hạt vi cầu không lắng đọng, hạt vi cầu được tách đều trong dung dịch. Sau đó, lấy lọ thuốc ra và cho lọ thuốc vào máy đo liều, xác định liều tổng của lọ thuốc.
- Mở nắp lọ thuốc, cắm kim thông khí vào 1 bên, dùng bơm tiêm trong syringe shield nối với kim 21 dài cắm vào lọ thuốc ở vị trí đối diện kim thông khí. Nhanh chóng hút vào và đẩy ra dung dịch bên trong ít nhất 6 lần để giúp các hạt vi cầu tách đều trong dung dịch. Rút thể tích dung dịch cần thiết theo đúng y lệnh của bác sỹ và tính toán của kỹ sư. Trong khi thao tác, cố định lọ thuốc bằng kẹp. Rút bơm tiêm gắn kim 21 ra khỏi ống, trước khi rút ra hoàn toàn, hút một ít không khí vào để giảm khả năng dung dịch ở đầu kim rỉ ra ngoài.
- Dùng kẹp, kẹp cổ lọ thuốc còn lại và hơi lắc nhẹ để các hạt vi cầu phân bố đều trong dung dịch và đo hoạt tính còn lại. Lấy liều tổng của lọ thuốc trừ lượng còn lại để biết lượng đã hút vào bơm tiêm trong syringe shield. Nếu chưa lấy được liều yêu cầu, ta lại bơm trả lại và thực hiện hút lại theo đúng quy trình trên.
- Khi có được liều thuốc phóng xạ chính xác. Lọ thuốc trả lại contener chì, đóng nắp.
- Bơm từ từ lượng thuốc trong bơm tiêm trong syringeshield vào ống V-Vial, đảm bảo đầu kim được chọc vị trí đối diện kim thông khí đã đánh dấu (lưu ý: đầu kim không chạm vào thành V-Vial), khi bơm hết nhẹ nhàng hút một chút khí đợi lượng thuốc còn lại lắng xuống bơm nốt lượng khí còn lại để đảm bảo lượng thuốc cả ở trong kim cũng xuống hết. Nếu thể tích dung dịch trong ống V-vial nhỏ hơn 3ml thì thêm nước cất để đạt lượng dung dịch ít nhất 3 ml.
- Đặt cả lọ V-Vial vào hộp kỹ thuật và cho lên xe đẩy chuyển đến phòng can thiệp mạch của Trung tâm Điện quang để thực hiện việc bơm thuốc vào động mạch nuôi khối u gan.
* Lưu ý: quy trình thực hiện phải đảm bảo vô khuẩn, chính xác và tuân thủ các quy định về an toàn phóng xạ.
ungthubachmai.vn