GS. TS. Mai Trọng Khoa, PGS.TS.Phạm Cẩm Phương, BS. Trương Thị Thuỳ An
Trung tâm Y học hạt nhân và ung bướu – Bệnh viện Bạch Mai
U tế bào hạt (Granular cell tumor) là những khối u hiếm gặp có nguồn gốc từ tế bào Schwann. U thường gặp nhất ở da, mô dưới da, khoang miệng và đường tiêu hoá. Tuy nhiên, các khối u này có thể xảy ra bất cứ ở đâu trong cơ thể, bao gồm vú, bàng quang, hệ thần kinh, đường hô hấp và hệ tiết niệu.
Loại khối u này có thể gặp ở tất cả các nhóm tuổi và giới tính, nhưng thường được tìm thấy ở nữ giới khoảng 40-60 tuổi. Những khối u tế bào hạt thường xuất hiện dưới dạng các nốt sần đơn độc, không đau có kích thước nhỏ hơn 3-4cm và đa số phát hiện tình cờ do ít có triệu chứng trên lâm sàng.
Hiện tại chưa có báo cáo hay thống kê đầy đủ nào về số lượng cũng như tỉ lệ phát hiện u tế bào hạt trên thế giới, chủ yếu là những báo cáo về các ca hoặc chuỗi ca lâm sàng riêng rẽ. Đa số u tế bào hạt là lành tính, tuy nhiên dựa trên những tiêu chí về mô bệnh học hoặc sự xuất hiện của các tổn thương di căn, 1-2% các tổn thương này có thể là ác tính, tiên lượng xấu, ít lựa chọn điều trị ngoài phẫu thuật cắt bỏ. (1)
Sau đây là một trường hợp tình cờ phát hiện được u tế bào hạt ở vú phải của người bệnh nam giới khi đến khám sức khỏe tại Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu Bệnh viện Bạch Mai:
Bệnh nhân: N.V.A, nam, 41 tuổi.
Địa chỉ: Đống Đa, Hà Nội.
Tiền sử: Tăng huyết áp điều trị thường xuyên
Ngày 30/09/2022 người bệnh đau đầu dữ dội vùng thái dương, kèm buồn nôn, nôn nhiều, sợ ánh sáng, không yếu liệt. Bệnh nhân khám tại khoa cấp cứu Bệnh viện 108 và được chẩn đoán là: theo dõi đau đầu do căng thẳng. Bệnh nhân đã điều trị nội khoa theo đơn của bác sĩ Bệnh viện 108, tình trạng đau đầu thuyên giảm. Tuy nhiên, bệnh nhân vẫn còn lo lắng cho tình trạng sức khoẻ của mình và đã đến khám sức khoẻ tổng quát tại Bệnh viện Bạch Mai, quá trình thăm khám tình cờ phát hiện khối u vú phải => nhập viện vào Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu để tiếp tục chẩn đoán và điều trị.
Khám lâm sàng:
+ Bệnh nhân tỉnh, tiếp xúc được, PS 0
+ Còn đau đầu nhẹ vùng thái dương
+ Không đau tức ngực, không khó thở
+ Sờ thấy nốt vị trí 12h cách núm vú phải 5cm, mật độ chắc, di động, kích thước khoảng 1x1cm, ấn không đau, da vú phải không thay đổi màu sắc và hình thái, không chảy dịch núm vú bất thường.
+ Phổi không rale, thông khí đều 2 bên
+ Hạch ngoại vi (-)
+ Mạch: 80 lần/phút; HA: 120/80mmHg
Cận lâm sàng:
- Công thức máu: trong giới hạn bình thường
- Sinh hoá máu: chức năng gan thận bình thường, CEA: 2,8 ng/ml; CA 15-3: 7,4 U/mL
- Vi sinh: HbsAg (+), HIV (-)
Chẩn đoán hình ảnh:
- Siêu âm tuyến vú: Nốt giảm âm vú phải BIRADS 4C
- X-Quang tuyến vú: Khối vùng vú phải BIRADS 5. Hạch hố nách phải.
- X-Quang ngực thẳng: Chưa phát hiện bất thường.
- Cộng hưởng từ sọ não: Chưa phát hiện bất thường.
Hình 1. Siêu âm tuyến vú: Nốt giảm âm vú phải vị trí 12h, cách núm vú 5cm, kích thước 13,5x14,8x13,9mm, bờ thuỳ múi lớn, trục lớn vuông góc với mặt da ( vòng tròn màu đỏ)
Hình 2.X-Quang tuyến vú: Vị trí 12h có khối tăng đậm độ kích thước 21x17mm, bờ tua gai, có dải tăng đậm độ hướng về núm vú (mũi tên màu vàng).
Bệnh nhân đã được sinh thiết u vú phải dưới hướng dẫn siêu âm ngày 04/10/2022
Kết quả mô bệnh học: Tổn thương u chưa định loại.
Bệnh phẩm tiếp tục được nhuộm hoá mô miễn dịch với các dấu ấn: CK, S100, ER, PR, HER-2, Ki67, CK 5/6, Ck19, SMA.
Kết quả nhuộm hoá mô miễn dịch (13/10/2022): Hình ảnh mô bệnh học và kết quả hoá mô miễn dịch phù hợp với u tế bào hạt (Granular cell tumor), bệnh phẩm thu được trên ca bệnh không có các tiêu chí ác tính về độ mô học.
Chẩn đoán xác định: U tế bào hạt vú phải lành tính/Tăng huyết áp
Điều trị: Bệnh nhân được hội chẩn chuyên khoa phẫu thuật lồng ngực và được chỉ định phẫu thuật cắt bỏ khối u vú phải ngày 19/10/2022.
Giải phẫu bệnh sau phẫu thuật: Hình ảnh phù hợp với U tế bào hạt. Diện cắt không có u.
Sau phẫu thuật: vết thương liền tốt, không gặp các biến chứng hậu phẫu.
Hướng xử trí tiếp theo: Bệnh nhân đã được hội chẩn hội đồng đa chuyên khoa tại Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu – Bệnh viện Bạch Mai, quyết định theo dõi định kì sau phẫu thuật.
Tài liệu tham khảo:
Neelon D, Lannan F, Childs J. Granular Cell Tumor. [Updated 2022 Oct 3]. In: StatPearls Publishing; 2022 Jan-.
Nguồn: ungthubachmai.com.vn