GS.TS. Mai Trọng Khoa, BS. Vương Ngọc Dương, PGS. TS. Phạm Cẩm Phương
Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu bệnh viện Bạch Mai
Ung thư tuyến tiền liệt hiện nay là một bệnh phổ biến ở nam giới, đứng hàng thứ 2 sau ung thư phổi. Trước kia bệnh thường gặp ở độ tuổi trên 65, nhưng càng ngày ung thư tuyến tiền liệt càng được phát hiện ở tuổi sớm hơn. Hơn 90% ung thư tuyến tiền liệt là ung thư biểu mô tuyến, chủ yếu là loại biệt hóa tốt, nếu phát hiện được bệnh sớm, tỷ lệ khỏi bệnh đạt 90%. Tuy nhiên khoảng ½ số bệnh nhân khi chẩn đoán đã có di căn xa mà hay gặp nhất là di căn xương, đối với giai đoạn muộn tỷ lệ sống sau 5 năm chỉ còn lại dưới 50%.
Dưới đây là trường hợp ca lâm sàng bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt đang được điều trị tại Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu (YHHN và UB) – Bệnh viện Bạch Mai:
Bệnh cảnh: Bệnh nhân nam, 70 tuổi, vào viện tháng 4/2019 vì lý do đái máu, đái khó.
Bệnh sử: trước khi vào viện, bệnh nhân đã chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt tại Bệnh viện tỉnh, giải phẫu bệnh là ung thư biểu mô tuyến tiền liệt. Điểm Gleason: 8 điểm. Bệnh nhân được mổ cắt tinh hoàn, nhưng sau 1 năm thì PSA tăng trở lại (8ng/ml). Sau đó bệnh nhân được uống Bigutamid, nhưng sau 1 năm thì bệnh tiến triển kháng cắt tinh hoàn. Bệnh nhân được chuyển vào Trung tâm Y Học hạt nhân và Ung bướu Bệnh viện Bạch Mai để điều trị.
Tiền sử:
Bản thân: Tăng huyết áp, tiền sử tai biến mạch máu não 1 lần
Gia đình: chưa có phát hiện bất thường
Khám vào viện:
Bệnh nhân tỉnh, tiếp xúc tốt
Da niêm mạc hồng
Nhiều hạch bẹn 2 bên
Thể trạng trung bình
Mạch: 80 chu kỳ/phút Huyết áp: 150/80mmHg
Tim đều, không có tiếng thổi bệnh lý
Phổi rì rào phế nang rõ, không có rale
Bụng mềm, không chướng
Chạm thận (-); Bập bềnh thận (-); Điểm niệu quản ấn không đau
Đau hông đi lại khó
Xét nghiệm lúc vào viện:
Công thức máu: các chỉ số trong giới hạn bình thường:
Chất chỉ điểm khối u tăng cao: PSA toàn phần: 78,6 ng/ml; PSA tự do: 7,6ng/ml
Vi sinh: HIV (-); HbsAg (-)
Đông máu cơ bản bình thường
Chụp cộng hưởng từ tiểu khung có hình ảnh u tuyến tiền liệt xâm lấn thành bàng quang và túi tinh bên trái, di căn hạch chậụ
Hình 1. Hình ảnh cộng hưởng từ: tuyến tiền liệt nhu mô không đồng nhất, ngấm thuốc mạnh sau tiêm thuốc, ranh giới không rõ, xâm lấn thành sau bàng quang và túi tinh trái (mũi tên).
Bệnh nhân được nội soi dạ dày, đại tràng: không thấy bất thường. Nội soi bàng quang: có hình ảnh viêm bàng quang mạn tính, không thấy tổn thương u trong bàng quang.
Giải phẫu bệnh tại bệnh viện tỉnh là ung thư biểu mô tuyến tiền liệt
Bệnh nhân được xạ hình xương
Kết quả xạ hình xương cho thấy có tăng hoạt độ phóng xạ tại vùng xương cùng cụt. Kết quả cắt lớp vi tính lồng ngực có hình ảnh xơ hóa phổi, chưa phát hiện tổn thương di căn.
Phương pháp điều trị:
Bệnh nhân được hội chẩn và tiến hành điều trị bằng thuốc abiraterone và thuốc tăng huyết áp
Abiraterone 250mg x4 viên /ngày, uống.
Kết quả điều trị sau 3 tháng:
Lâm sàng: hết rối loạn tiểu tiện (hết đái máu và đái khó), không đau xương, không gầy sút cân.
Cận lâm sàng: (31/1/2020)
+ Công thức máu: các chỉ số trong giới hạn bình thường
+ Chất chỉ điểm khối u:
Tháng 7/2019, triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân ổn định, các xét nghiệm PSA toàn phần và tự do có chiều giảm
Tháng 1/2020 bệnh nhân không còn đái máu, PSA giảm liên tục
Đến tháng 4 năm 2021 bệnh nhân có PSA tăng trở lại (20,2 ng/ml), đái máu nhẹ. Đến tháng 5 và 6 thì PSA tiếp tục tăng. Vì vậy, bệnh nhân được chuyển phác đồ: uống Enzalutamide và sau 2 tuần thì đái máu giảm, nhưng sau 1 tháng PSA giảm dần, nên bệnh nhân vẫn tiếp tục uống enzalutamide
Một số thông tin về các phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt.
Ung thư tuyến tiền liệt (UTTTL) là khối u ác tính xuất phát từ tế bào biểu mô của tuyến tiền liệt. UTTTL thường di căn sang các bộ phận khác của cơ thể, đặc biệt là vào xương và các hạch bạch huyết… UTTTL có thể gây đau đớn và khó khăn trong việc đi tiểu, quan hệ tình dục, hoặc rối loạn chức năng cương dương…
Các phương pháp điều trị bệnh UTTTL hiện nay, bao gồm:
- Phẫu thuật (phẫu thuật mở, nội soi), cắt lạnh.
- Nội tiết (cắt bỏ tinh hoàn bằng phẫu thuật hoặc bằng thuốc).
- Hóa chất
- Xạ trị (xạ chiếu ngoài, xạ áp sát).
- Cấy hạt phóng xạ
Tùy theo phân độ nguy cơ và tình trạng bệnh nhân cụ thể, điều kiện cơ sở vật chất của bệnh viện mà áp dụng một hoặc phối hợp các phương pháp trên.
Tóm lại: Ung thư tuyến tiền liệt là loại ung thư có xu hướng mắc ngày càng tăng, bệnh có thể phát hiện sớm qua sàng lọc. Hiện nay có nhiều phương pháp điều trị, khi phát hiện sớm điều trị có thể khỏi với chất lượng sống được duy trì tốt, ngay khi bệnh di căn nếu quản lý và điều trị vẫn có thể kéo dài thời gian sống và kiểm soát tốt các triệu chứng.
nguồn: ungthubachmai.com.vn