Dùng thuốc đúng

Điều này ảnh hưởng xấu đến chất lượng điều trị mà còn có thể gây tai biến. Kiểu uống thuốc trên rất hay được áp dụng cho người già và trẻ nhỏ, những người thường gặp khó khăn trong việc nuốt thuốc. 

Trong một số trường hợp, nhân viên y tế có thể cân nhắc để hướng dẫn bệnh nhân chia nhỏ viên thuốc, dùng liều nhỏ hơn theo yêu cầu điều trị khi không có các dạng thuốc thích hợp. Nhà sản xuất đã tính toán cho thuốc không tan ở dạ dày nên tuyệt đối không được tháo vỏ nhộng ra mà phải uống trọn viên thuốc. Trong trường hợp dùng thuốc cho trẻ em mà phải giảm liều, nên dùng thuốc bột hoặc thuốc sirô.

Là dạng thuốc phóng thích hoạt chất liên tục theo tốc độ có kiểm soát trong thời gian dài (thường là 12 giờ). Thuốc được sản xuất dưới dạng viên nén được bao, viên nang chứa vi hạt được bao, hoặc viên nén là khung (matrix) không tan tẩm hoạt chất, có tác dụng phóng thích hoạt chất ra từ từ. 

Hay gặp là Adalate LP, Procan SR, Adalat LA, nghĩa là "có tác dụng kéo dài" hoặc "tác dụng chậm". Đối với dạng thuốc này, bệnh nhân cũng không được nhai, bẻ nhỏ hoặc mở viên nang mà phải uống cả viên. Do chứa liều cao hơn dạng thuốc thông thường cho nên phải dùng đúng số viên, số lần trong ngày theo chỉ định, nếu không có thể bị nguy hiểm do quá liều.

Thường dùng cho trẻ em hoặc người lớn không có khả năng nuốt. Thường gặp là thuốc ho, hạ sốt, thuốc bổ, kháng sinh... như Tylenol, Panadol, Nutroplex... Trong thành phần có đường và hương liệu tạo vị ngọt và thơm, giúp trẻ dễ uống. Tuy nhiên, vì ngọt và dễ uống nên trẻ rất dễ có nguy cơ uống quá liều. Người lớn phải đặc biệt lưu ý cho trẻ uống đúng chỉ dẫn, kể cả thuốc bổ cũng không được lạm dụng. Khi uống các thuốc này, cần lắc kỹ trước khi sử dụng.

Viên ngậm hoặc đặt dưới lưỡi (một số thuốc trị đau thắt ngực Nitroglycerin) phải dùng đúng chỉ định, ngậm hoặc đặt dưới lưỡi đến khi viên thuốc tan và ngấm vào mạch máu dưới lưỡi.

Uống cả viên với một cốc nước lớn khoảng 200ml nước, tốt nhất là nước đun sôi để nguội hay nước tinh khiết. Một số người uống thuốc với nước khoáng nhưng họ không hiểu rằng độ pH của nước khoáng khác nước tinh khiết sẽ ảnh hưởng tới sự hấp thu thuốc. Cũng không nên uống thuốc cùng nước trái cây (chất axit ảnh hưởng tới hấp thu) sữa hay trà (canxi trong sữa hoặc tanin trong trà có thể gây kết tủa một số thuốc)

Tốt nhất dùng nước muối sinh lý (NaCl 0,9%) để nhỏ, rửa mũi hàng ngày có tác dụng rửa mũi, làm cho dịch mũi loãng ra và giúp niêm mạc mũi trở lại trạng thái bình thường. Có thể nhỏ 4 đến 5 giọt vào mỗi bên mũi 2 đến 4 lần/ngày. Chú ý không bơm nước mạnh quá vào mũi để khỏi chảy xuống họng, nhất là với trẻ sơ sinh vì dễ gây sặc. Loại này hoàn toàn không gây hại gì, có thể dùng lâu dài.

Nước biển phun sương cũng có tác dụng làm cho niêm mạc mũi trở lại bình thường; có nhiều nguyên tố vi lượng như bạc, kẽm (giúp kháng viêm), đồng, mangan (chống dị ứng). Dạng phun sương có tác dụng làm sạch mũi, tăng cường dẫn lưu dịch, loại bỏ các vảy ở trong mũi... Dùng trong viêm mũi xuất huyết, sau các thủ thuật ở mũi, sau nạo VA, sau cầm máu mũi... Loại thuốc này hoàn toàn vô hại, có thể dùng lâu dài.

Đối với viên khá lớn, thường là thuốc kháng axit trị viêm loét dạ dày lưu ý phải nhai nát trước khi uống, không được nuốt trọn viên thuốc. 

Là dạng thuốc được bọc một lớp phim mỏng để không bị tan khi đến dạ dày, và chỉ tan rã, phóng thích hoạt chất khi đến ruột. Nhờ bao phim, thuốc không bị dịch vị ở dạ dày phân hủy và do đó không gây tổn hại niêm mạc dạ dày ví dụ như Aspirin pH8. Vì vậy, thuốc này cũng không được nhai hoặc bẻ nhỏ mà phải uống trọn viên thuốc với một cốc nước lớn.

Đây là những thuốc đặc biệt về hình dạng, cách bảo quản và cách dùng. Gọi là thuốc trứng vì hình dáng giống quả trứng (Nystatin, Lomexin - Trị nấm Candida âm đạo, Trichomonas âm đạo) và phải đặt vào âm đạo. Gọi là thuốc đạn vì hình dáng giống viên đạn (thuốc đạn hạ sốt chứa paracetamol, thuốc đạn Titanorein điều trị trĩ...) hấp thu ở trực tràng nên phải đặt vào hậu môn. 

Tuyệt đối không được nhầm lẫn đường dùng vì đã từng có người do không đọc kỹ hướng dẫn sử dụng đã uống viên thuốc trứng và thắc mắc với bác sỹ sao viên thuốc ấy to quá, mãi mới nuốt được. Hai loại thuốc này bắt buộc bảo quản trong tủ lạnh để viên thuốc có độ cứng nhất định khi cho vào hậu môn hay âm đạo.

Thường dùng cho trẻ em. Hay gặp là các thuốc hạ sốt, kháng sinh được đóng gói sẵn với hàm lượng thấp dưới dạng bột. Có thể hòa bột với nước, thêm một chút đường cho trẻ uống (nếu thuốc đắng), hoặc nghiền thêm một ít chuối trộn lẫn với bột cho trẻ ăn miếng chuối sau đó uống nhiều nước.

Lưu ý, thuốc bột đã pha với nước nên dùng ngay. Nếu uống 1 liều chưa hết thì phần còn lại để vào tủ lạnh rồi uống tiếp nhưng không được để quá 24 giờ sau khi hòa nước. Tốt nhất là pha liều nào uống hết liều đó, tránh để lại.

Thường bào chế cho trẻ em. Thường gặp một số thuốc cốm canxi, cốm kháng sinh Oramox 125mg... Khi sử dụng, cho trẻ nhai theo hướng dẫn trên bao bì. Lưu ý, không cho trẻ uống sữa kèm việc nhai cốm canxi vì khi dùng kết hợp như vậy, sữa sẽ bị vón cục gây khó tiêu cho trẻ.

Thuốc nhỏ mắt phải có tính chất giống như nước mắt. nếu không sẽ dễ gây khó chịu, gây đau ở mắt, làm nước mắt tiết ra nhiều và đẩy thuốc ra ngoài.

Lưu ý: Tuyệt đối không dùng thuốc nhỏ tai, nhỏ mũi, thuốc dạng kem bôi ngoài da để dùng cho mắt hoặc nhỏ nước cốt chanh vào mắt như một số người quan niệm sai lầm là để mắt sáng và sạch.

Bao gồm các loại kem bôi, thuốc mỡ, dung dịch bôi ngoài da. Khi dùng các thuốc này phải lưu ý cách dùng được ghi rõ trên nhãn. Một số loại kem bôi được chỉ định dùng để bôi vào miệng như Kamistad Gel, Sachol Gel thì mới được bôi. Nếu sử dụng sai có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.