Tại Việt Nam, bệnh ung thư cũng có xu hướng ngày càng gia tăng về tỷ lệ mắc cao và trở thành một trong những gánh nặng ảnh hưởng nghiêm trọng sức khỏe con người. Việc chẩn đoán và điều trị ung thư luôn là những vấn đề mà cả thế giới quan tâm và đầu tư nghiên cứu. Với sự phát triển của khoa học công nghệ cho ra đời nhiều thiết bị hiện đại phục vụ chẩn đoán và điều trị ung thư như chụp CT, cộng hưởng từ... trong đó phải kể đến các kỹ thuật y học hạt nhân như SPECT, SPECT/CT, PET, PET/CT... Trong đó, PET là kỹ thuật ghi hình theo nguyên tắc chuyển hóa, ở mức độ tế bào, mức độ phân tử, giúp ghi hình được khối u một cách khá đặc hiệu; cung cấp các thông tin về chuyển hóa và hình ảnh giải phẫu của khối u ở giai đoạn rất sớm và trước nhiều thay đổi về cấu trúc do các phương tiện chẩn đoán hình ảnh khác mang lại như CT, MRI...
Sự kết hợp giữa máy PET với máy CT đã tạo ra một hệ thống máy PET/CT. Người bệnh đồng thời vừa được chụp CT vừa được chụp PET trong cùng một hệ tọa độ. Hình ảnh CT (hình ảnh cấu trúc giải phẫu rõ và sắc nét) được kết hợp với hình ảnh của PET (hình ảnh chức năng và chuyển hóa ở giai đoạn rất sớm) sẽ cho những thông tin rất có giá trị với độ nhạy, độ đặc hiệu và độ chính xác cao, vượt trội hơn nhiều so với nhiều kỹ thuật chẩn đoán khác. PET/CT được chỉ định nhằm: giúp phát hiện ung thư sớm, phân loại giai đoạn ung thư chính xác, phát hiện và đánh giá tái phát, di căn cũng như đánh giá hiệu quả của các phương pháp điều trị và giúp lập kế hoạch xạ trị với PET/CT mô phỏng.
Trong điều trị các bệnh nói chung và ung thư nói riêng, việc xác định chính xác các tổn thương có vai trò quyết định đến kết quả điều trị. PET/CT là một trong những kỹ thuật phát hiện tổn thương ung thư chính xác nhất hiện nay. Khi sử dụng hình ảnh PET/CT mô phỏng để lập kế hoạch xạ trị gia tốc sẽ mang lại hiệu quả cao, nhất là khi kết hợp với kỹ thuật xạ trị điều biến liều. Ðây là một kỹ thuật cao của điều trị ung thư hiện nay trên thế giới.
Sử dụng PET/CT mô phỏng, sẽ giúp xác định được thể tích đích sinh học (BTV), là hình ảnh khối u ở mức độ chuyển hóa, mức độ tế bào nghĩa là toàn bộ thể tích các tế bào ung thư tăng chuyển hóa gồm cả những vùng chưa thấy biến đổi về cấu trúc cũng được phát hiện. Khi kết hợp PET/CT mô phỏng với kỹ thuật xạ trị điều biến liều sẽ giúp điều chỉnh chùm tia bức xạ theo hình thái và hình dạng của khối u, làm thay đổi (tăng/ giảm) cường độ chùm tia bức xạ theo mật độ tế bào ung thư (nơi có nhiều tế bào ác tính sẽ nhận nhiều tia bức xạ hơn và ngược lại). Kết quả là liều bức xạ tập trung cao nhất tại khối u, nhưng lại thấp tại tổ chức lành. Các cơ quan quan trọng được bảo vệ tối ưu nên hiệu quả điều trị cao, ít tác dụng phụ của xạ trị. Nâng cao hơn chất lượng cuộc sống, kéo dài thời gian sống thêm hoặc tăng cơ hội chữa khỏi bệnh cho người bệnh ung thư.
Kỹ thuật PET/CT mô phỏng để lập kế hoạch xạ trị điều biến liều mới được áp dụng trong một vài năm trở lại đây ở một số nước phát triển. Còn ở nước ta, từ tháng 8- 2009, Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu (Bệnh viện Bạch Mai) triển khai thành công kỹ thuật PET/CT mô phỏng để lập kế hoạch xạ trị gia tốc điều biến liều (IMRT-JO) cho hàng trăm người mắc ung thư: vùng đầu cổ, thực quản, phổi, vú, trực tràng, tuyến tiền liệt... PGS Mai Trọng Khoa, Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu cho biết: PET/CT giúp phát hiện thêm các tổn thương ở 26,8% số các trường hợp mà CT không phát hiện được. Tất cả các trường hợp khó xác định thể tích xạ trị trên CT nhưng có thể dễ dàng xác định được trên PET/CT. Từ đó, việc lập kế hoạch xạ trị với PET/CT mô phỏng được chính xác hơn, không bị sót cũng như phân liều đủ cho tổn thương. Khi mô phỏng lập kế hoạch xạ trị bằng PET/CT giúp xác định chính xác rìa tổn thương trong những trường hợp ranh giới khó xác định giữa khối u và tổ chức chung quanh: các khối u đồng tỷ trọng (ung thư vòm, thanh quản, thực quản), giữa u phổi với tổ chức phổi xẹp... đồng thời xác định thể tích khối u thô (GTV), giúp cho việc xạ trị chính xác vào tổ chức u và tránh chiếu xạ vào các tổ chức lành tính nhằm nâng cao hiệu quả cũng như giảm bớt các tác dụng phụ do tia xạ. PET/CT phát hiện các khối u kích có thước nhỏ, phát hiện di căn hạch vùng mà trên CT khó phát hiện được. Ðiều này rất quan trọng làm thay đổi GTV, thay đổi liều xạ từ xạ trị dự phòng sang xạ trị điều trị, làm tăng khả năng kiểm soát tại vùng, nâng cao hiệu quả điều trị. Vì vậy, việc sử dụng PET/CT mô phỏng để lập kế hoạch xạ trị với máy gia tốc (kỹ thuật 3D và IMRT) sẽ cho kết quả xạ trị chính xác, hiệu quả và an toàn ít tác dụng phụ hơn so với việc sử dụng CT, MRI mô phỏng.
Việc ứng dụng kỹ thuật xạ trị điều biến liều (IMRT) với PET/CT mô phỏng là sự kết hợp của hai \"vũ khí\" hiện đại và chính xác trong một hệ thống nhằm đạt hiệu quả kiểm soát và điều trị bệnh, đồng thời hạn chế thấp nhất biến chứng do xạ trị. PET/CT thì giúp phát hiện chính xác và sớm nhất những tổn thương ung thư ở mức độ tế bào, mức độ phân tử. Còn xạ trị (IMRT) giúp tiêu diệt tổn thương ung thư này tốt nhất mà vẫn bảo đảm an toàn tối ưu cho tổ chức lành chung quanh. Phức hợp PET/CT mô phỏng với xạ trị điều biến liều (IMRT) trở thành một trong những kỹ thuật xạ trị đỉnh cao trên thế giới. Từ kết quả điều trị cho hàng trăm trường hợp mắc ung thư bằng kỹ thuật xạ trị điều biến liều (JO-IMRT) với PET/CT mô phỏng tại Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, cho thấy đây là một kỹ thuật xạ trị hiện đại, ít xâm nhập, an toàn, hiệu quả, ít biến chứng phụ do xạ trị, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Theo nhandan