GS.TS. Mai Trọng Khoa, PGS.TS. Phạm Cẩm Phương, Ths Lê Quang Hiển, BS. Vũ Thị Huyền
Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu-Bệnh viện Bạch Mai.
Ung thư tuyến giáp là ung thư phổ biến nhất của hệ nội tiết. Theo Globocan năm 2020, trên thế giới ung thư tuyến giáp đứng thứ 9 về số ca mắc mới trong các bệnh ung thư. Tỷ lệ mắc bệnh nam/nữ là 1/3.
Ung thư tuyến giáp chia làm hai nhóm khác nhau về lâm sàng, điều trị và tiên lượng. Đó là ung thư tuyến giáp thể biệt hóa và ung thư tuyến giáp thể không biệt hóa. Ung thư tuyến giáp thể biệt hóa tiến triển chậm, tiên lượng tốt, gồm thể nhú, thể nang hoặc hỗn hợp nhú và nang. Thể nhú là thể hay gặp nhất của ung thư tuyến giáp, chiếm 70 – 80%. Vị trí di căn xa hay gặp của ung thư tuyến giáp là xương, phổi… Đối với bệnh nhân ung thư tuyến giáp thể nhú đã có di căn, phương pháp điều trị hiện nay là phẫu thuật cắt tuyến giáp toàn bộ kết hợp với điều trị bằng I-131, sau đó điều trị bằng liệu pháp hormon thay thế. Việc điều trị ung thư tuyến giáp thể biệt hóa sau phẫu thuật bằng I-131 đã làm thay đổi rất nhiều tiên lượng của bệnh. Tỉ lệ sống trên 5 năm lên tới 90-95%, tỉ lệ tái phát cũng giảm đáng kể chỉ còn 6,2 % trong 5 năm đầu (Fabio Medas và cộng sự, 2019)
Chúng tôi xin giới thiệu ca lâm sàng là một bệnh nhân mắc ung thư biểu mô tuyến giáp thể nhú di căn xương cột sống. Đến nay, sau 16 năm được điều trị bằng mô hình phối hợp: phẫu thuật, điều trị I-131 và liệu pháp hormon thay thế tại Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, bệnh viện Bạch Mai.
Họ tên: Tạ Thị T. Ng, Nữ, 74 tuổi
Ngày vào viện: tái khám ngày 22/04/2021
Lí do vào viện: đến khám định kỳ theo hẹn của Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu-Bệnh viện Bạch Mai
Tiền sử:
- Bản thân: Khỏe mạnh.
- Gia đình: Chưa phát hiện gì bất thường.
Bệnh sử: Tháng 6 năm 2005, bệnh nhân xuất hiện đau cột sống ngực, cột sống lưng, yếu 2 chân tăng dần. Bệnh nhân đi khám tại BV 103 phát hiện tổn thương cột sống ngang mức đốt sống ngực thứ 5 chưa rõ nguyên nhân, có dấu hiệu ép tuỷ. Bệnh nhân không tự đi lại được, phải ngồi xe lăn.
Bệnh nhân đã được phẫu thuật giải ép cột sống và sinh thiết đốt sống D5. Kết quả giải phẫu bệnh sau mổ là ung thư biểu mô thể nhú di căn, nguồn gốc từ tuyến giáp.
Sau đó, bệnh nhân đã được phẫu thuật cắt tuyến giáp toàn bộ và điều trị bằng I-131 tại trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu – bệnh viện Bạch Mai 4 lần, liều mỗi lần là 150 mCi cách nhau mỗi 6 tháng, tổng liều là 600 mCi, phối hợp với liệu pháp hormon tuyến giáp thay thế và tập phục hồi chức năng.
Tình trạng bệnh được cải thiện dần, nhưng vẫn phải ngồi xe lăn. Đặc biệt sau 6 tháng uống I-131, điều trị nội tiết thay thế, kết hợp phục hồi chức năng, bệnh nhân đỡ hẳn đau xương và bắt đầu đi lại được.
Kể từ khi phát hiện bệnh, được điều trị đến nay đã được 16 năm. Mọi sinh hoạt của bệnh nhân đã trở lại gần như bình thường, tự chủ được mọi sinh hoạt cá nhân hàng ngày, chất lượng cuộc sống được nâng cao.
Bệnh nhân tiếp tục tái khám định kỳ 3 – 6 tháng/lần trong những năm đầu sau điều trị bằng I-131, sau đó được tái khám định kỳ hàng năm và duy trì bệnh ổn định trong 16 năm. Đợt này bệnh nhân đến khám theo hẹn tại trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu – Bệnh viện Bạch Mai.
Khám lúc vào viện:
- Toàn thân:
+ Bệnh nhân tỉnh, tiếp xúc tốt.
+ Thể trạng trung bình, PS: 0, cao: 163 cm, nặng: 64 kg.
+ Không phù, không xuất huyết dưới da
+ Hạch ngoại vi không sờ thấy.
- Bộ phận:
+ Tuyến giáp đã được phẫu thuật, sẹo mổ kích thước 13 cm ngang mức sụn giáp
+ Không ho, không nuốt nghẹn, nói bình thường.
+ Nhịp tim đều, T1 T2 rõ, tần số 70 chu kỳ/phút.
+ Phổi rì rào phế nang rõ, không rale.
+ Bụng mềm, gan lách không sờ thấy
+ Còn đau nhẹ vùng cột sống ngực, cột sống lưng, VAS 4/10, dấu hiệu Lasegue 2 bên (+)
+ Các cơ quan khác chưa phát hiện bất thường
Các xét nghiệm cận lâm sàng:
- Xét nghiệm:
+ Công thức máu: HC: 4,55 T/l; Hb: 135 g/l; TC: 48 G/l; BC: 11,9 G/l; N: 7,5 G/l. Công thức máu trong giới hạn bình thường.
+ Chức năng gan thận, điện giải đồ: trong giới hạn bình thường;
- Xét nghiệm chức năng tuyến giáp và chỉ điểm u:
+ FT3: 3,13 pmol/l, FT4: 19,7 pmol/l (trong giới hạn bình thường)
+ TSH: 7,71 uU/ml (bình thường 0,27 – 4,2 uU/ml)
+ Tg 1,34 ng/ml (bình thường 1,4 – 78 ng/ml)
+ Anti Tg 11,35 U/ml (bình thường < 115)
- Điện tâm đồ: chưa phát hiện bất thường
- Xạ hình toàn thân với I-131 vào năm 2015:có ổ bắt hoạt độ phóng xạ tại vùng hạch trung thất
Hình 1: Hình ảnh xạ hình toàn thân với I-131 năm 2015 (sau 10 năm điều trị)
- Hình ảnh chụp cắt lớp vi tính lồng ngực: không thấy hình ảnh bất thường, không có hạch trung thất.
Hình 2. Hình ảnh chụp cắt lớp vi tính lồng ngực năm 2015 (sau 10 năm điều trị)
- Hình ảnh chụp cộng hưởng từ cột sống: Thoái hoá đa tầng đĩa đệm cột sống. Không có tổn thương thứ phát.
Hình 3. Hình ảnh chụp cộng hưởng từ cột sống năm 2015 (sau 10 năm điều trị): Không có tổn thương thứ phát
A B
Hình 4: Hình ảnh chụp cộng hưởng từ cột sống ngực năm 2018 (A: bên trái): sau 13 năm và cột sống lưng năm 2021: sau 16 năm (B: bên phải).
Đều không còn tổn thương di căn cột sống tên phim chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng
- Chụp cộng hưởng từ sọ não: Không phát hiện tổn thương thứ phát.
Chẩn đoán xác định:
Ung thư biểu mô tuyến giáp thể nhú di căn xương cột sống có ép tuỷ đã phẫu thuật cột sống/ Thoái hoá đĩa đệm cột sống ngực và thắt lưng.
Giải phẫu bệnh: Ung thư biểu mô tuyến giáp thể nhú
Bệnh nhân đã được phẫu thuật cắt tuyến giáp toàn bộ, điều trị I-131 và liệu pháp hormon thay thế, phục hồi chức năng.
Điều trị:
- Tiếp tục duy trì liệu pháp hormon thay thế (Levothyrox 100mg x 1 viên/ngày, uống hằng ngày)
- Điều trị giảm đau, điều trị hỗ trợ: Ultracet 325/75mg x 2 viên/ngày, myonal 50 mg x 2 viên/ngày.
- Phối hợp dinh dưỡng và phục hồi chức năng.
- Với tổn thương vùng trung thất có tăng hoạt độ phóng xạ, bệnh nhân đã được điều trị bổ sung I-131, liệu pháp hormon tuyến giáp. Bệnh nhân được theo dõi bệnh định kì theo quy trình.
Một vài nhận xét:
Bệnh nhân trên đã được chẩn đoán ung thư biểu mô tuyến giáp thể biệt hóa từ năm 2005 và được điều trị theo đúng phác đồ bao gồm: Phẫu thuật cắt khối u chèn ép tuỷ sống. Cắt toàn bộ tuyến giáp, nạo vét hạch vùng cổ, điều trị bổ trợ bằng I-131 sau mổ và duy trì bằng liệu pháp hormon thay thế. Tình trạng đau cột sống, liệt vận động 2 chân đã hồi phục sau điều trị I-131 6 tháng, bệnh nhân tự đi lại được, chất lượng cuộc sống được nâng cao. Đặc biệt, bệnh nhân được theo dõi định kỳ, ổn định được 16 năm.
Đây là một trường hợp hiếm gặp khi mà tình cờ phát hiện ung thư tuyến giáp sau khi phẫu thuật u cột sống có chèn ép tuỷ.
Kết quả kiểm tra đánh giá và theo dõi sau điều trị cho thấy: Nồng độ các hormon tuyến giáp, các chất chỉ điểm khối u cho tuyến giáp (TG và anti TG) đều ở giới hạn bình thường. Kết quả xạ hình toàn thân, chụp cộng hưởng từ cột sống ngực sau 13 năm và chụp cộng hưởng từ sọ não, cột sống thắt lưng sau 16 năm cho thấy không có tổn thương thứ phát tại cột sống của bệnh nhân.
Kết quả trên cho thấy, phác đồ điều trị phối hợp: cắt bỏ toàn bộ tuyến giáp, uống I-131 kết hợp liệu pháp hormon tuyến giáp thay thế, phẫu thuật giải chèn ép tại vùng cột sống bị tổn thương di căn, sau đó tiến hành phục hồi chức năng hợp lý…. Đã mang lại kết quả điều trị thành công cho bệnh nhân này được 16 năm và cho đến nay bệnh vẫn đang ổn định, chất lượng cột sống được nâng cao.
Nguồn: ungthubachmai.com.vn