GS.TS.Mai Trọng Khoa , BS. Lê Quang Hiển, BS. Nguyễn Thành Nam
Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu - Bệnh viện Bạch Mai
Bệnh bướu tuyến giáp lan toả nhiễm độc (bệnh Basedow, bệnh Grave) là bệnh nội tiết thường gặp ở nước ta cũng như trên thế giới. Bệnh nhân thường có bướu tuyến giáp phì đại lan toả, tăng hoạt động chức năng (cường năng) bài tiết nhiều quá mức hormon Triiodothyronin (T3) và Tetraiodothyronin (T4) so với nhu cầu của cơ thể gây ra tình trạng nhiễm độc hormon tuyến giáp.
Hiện nay, nhờ có rất nhiều tiến bộ trong các phương pháp thăm dò chức năng tuyến giáp nên việc chẩn đoán bệnh bướu tuyến giáp lan toả nhiễm độc không còn là một trở ngại lớn. Tuy nhiên, việc điều trị bệnh lý này hiện vẫn còn những khó khăn nhất định và còn nhiều bàn luận.
Hiện có 3 phương pháp điều trị cơ bản để điều trị bệnh bướu tuyến giáp lan toả nhiễm độc, đó là:
- Điều trị nội khoa bằng các thuốc kháng giáp trạng tổng hợp (KGTTH).
- Điều trị bằng phẫu thuật cắt bỏ bướu tuyến giáp.
- Điều trị bằng iod phóng xạ (131I)
Việc sử dụng 131I điều trị các bệnh tuyến giáp cũng như bệnh bướu tuyến giáp lan toả nhiễm độc đó được thực hiện trong nhiều năm qua, cho đến nay trên thế giới đó có hàng triệu bệnh nhân được điều trị thành công bằng phương pháp này. Do tính chất đơn giản, hiệu quả, kinh tế, thẩm mỹ và an toàn nên hiện nay 131I đang có xu hướng ngày càng được sử dụng rộng rãi trong điều trị bệnh này. Ở miền Bắc Việt Nam, năm 1978 lần đầu tiên Khoa Y học hạt nhân Bệnh viện Bạch Mai, 131I đó được sử dụng để điều trị bệnh bướu tuyến giáp lan toả nhiễm độc. Đến nay, trong cả nước đó có nhiều cơ sở Y học hạt nhân áp dụng phương pháp điều trị này, hàng ngàn bệnh nhân trên toàn quốc được điều trị bằng 131I.
Về quy trình điều trị bằng I-131 khá đơn giản. Bệnh nhân sau khi được chẩn đoán xác định và có chỉ định điều trị sẽ được uống I-131 dưới dạng dung dịch lỏng hoặc dưới dạng viên con nhộng. Sau đó được trở về sinh hoạt tại gia đình và có thể đi lại trên các phương tiên giao thông công cộng như xe buýt, taxi, tàu hoả..., nếu những bệnh nhân này không có các biến chứng nặng, tình trạng bệnh không ở mức quá nặng. Về tác dụng: I-131 thường phát huy hiệu quả điều trị từ 6-8 tuần sau khi uống thuốc. Theo nhiều thống kê cho thấy có tới hơn 85 % bệnh nhân hết các triệu chứng cường giáp sau 3-5 tháng nhận liều điều trị bằng I-131. Hơn 95 % bệnh nhân có bướu cổ trở về bình thường hoặc nhỏ lại, và trên 80 % bệnh nhân lên cân. Các triệu chứng run tay, rối loạn tiêu hoá,... được cải thiện rõ rệt ở 100% các bệnh nhân sau uống I-131.
Sau đây là một trường hợp bệnh nhân Basedow đã có biến chứng tim mạch được điều trị bằng I-131.
- 1.Thông tin bệnh nhân :
Họ và tên : L. V. N
Tuổi : 54
Quê quán : Thanh Hóa
Nghề nghiệp : Tự do
Vào viện ngày : 02/06/2020
Lý do vào viện : vùng cổ to lên nhanh kèm mệt mỏi nhiều
2. Tiền Sử :
Bản thân : Tăng huyết áp 10 năm điều trị Amlor 5mg/ngày
Suy tim – rung nhĩ 6 năm, điều trị bằng Sintrom 1mg/ngày
Gia đình : Chưa phát hiện gì đặc biệt
3. Bệnh sử :
Khoảng 5 tháng trước vào viện bệnh nhân xuất hiện cổ to lên kèm theo mệt mỏi nhiều, hay xuất hiện cơn hồi hộp đánh trống ngực, run hai tay, gầy sút 11kg/3 tháng. Bệnh nhân đi khám tại bệnh viện đa khoa tỉnh phát hiện Basedow /suy tim –rung nhĩ và được chuyển Viện tim mạch, Bệnh viện Bạch Mai điều trị tiếp.
Tại viện Tim Mạch, bệnh nhân được chẩn đoán Suy tim – rung nhĩ - Tăng huyết áp/Basedow, được điều trị nội khoa ổn định tình trạng tim mạch, sau đó chuyển Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu điều trị tiếp.
4. Khám khi vào viện :
- Toàn thân :
+ Bệnh nhân tỉnh, tiếp xúc tốt, mệt mỏi nhiều.
+ Hồi hộp đánh trống ngực
+ Run hai tay
+ Khó thở khi gắng sức
+ Thể trạng trung bình, cao 178 cm, nặng 65 kg
+ Da niêm mạc hồng nhạt.
+ Tuyến giáp to độ III, di động theo nhịp nuốt.
+ Hạch ngoại vi không sờ thấy.
+ Mạch : 95 l/p , HA : 130/70 mmHg.
- Bộ phận :
+ Tim nhịp nhanh : 95 l/p , loạn nhịp hoàn toàn, chưa phát hiện tiếng thổi bệnh lý.
+ Phổi thông khí đều 2 bên , không có rales.
+ Bụng mềm, không chướng, gan lách không sờ thấy.
+ Mắt lồi 2 bên.
+ Các cơ quan khác chưa phát hiện bất thường.
5. Cận lâm sàng:
- Công thức máu : Hồng cầu : 4,74 T/L , HST : 137 g/L
Bạch cầu : 5,29 G/L , NEU : 1,88 G/L
Tiểu cầu : 146 G/L
- Sinh hóa máu : Ure :5,4 mmol/l , creatinine : 75 µmol/l, GOT: 20 mmol/l, GPT: 17 mmol/l
FT3 : 23,75 pmol/l, FT4: 74,8 pmol/l, TSH : 0,005 µU/mL
- Siêu âm ổ bụng: bình thường
- Điện tim: Rung nhĩ, tần số 95l/p, trục trung gian, loạn nhịp hoàn toàn
- Siêu âm tuyến giáp: Hình ảnh phì đại hai thùy tuyến giáp
Trọng lượng: 68gr
- Siêu âm tim: Thành thất trái dầy, buồng thất trái không giãn, chức năng tâm thu thất trái trong giới hạn bình thường, hở chủ nhẹ, tăng áp lực động mạch phổi nhẹ.
- Xạ hình tuyến giáp :
Hình ảnh xạ hình tuyến giáp với Tc-99m: tuyến giáp phì đại cả 2 thùy, nhu mô tuyến giáp tập trung hoạt độ phóng xạ đồng đều.
- Độ tập trung tại tuyến giáp với I-131 sau 2h: 28,03 %, sau 48h: 57,54%
6. Chẩn đoán :
Basedow / Suy tim – rung nhĩ – tăng huyết áp - Hạ bạch cầu độ I
7. Hướng điều trị:
Bệnh nhân được hội chẩn duyệt liều I-131 ngày 6/6/2020 : liều 6,0 mCi
Tiếp tục điều trị nội khoa : Betaloc 50mg x 1viên / ngày
Exforge 10/160/12,5mg x 1 viên / ngày
Sintrom 1mg/ngày
Nguồn: ungthubachmai.com.vn