Gs. Ts Mai Trọng Khoa, Ts Nguyễn Quang Hùng
Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai
1. Bệnh cảnh: Bệnh nhân Nguyễn Thị S.. nữ 67 tuổi, địa chỉ: Uông bí, Quảng Ninh, vào viện vì ho kéo dài.
2. Bệnh sử: Cách vào viện 3 tháng bệnh nhân đã mổ cắt thùy trên phổi phải do ung thư biểu mô tuyến thùy trên phổi phải tại Bệnh viện Việt Đức. Sau mổ bệnh nhân ra viện không điều trị gì. 2 tháng sau xuất hiện sút cân, ho, ho khan kéo dài dai dẳng điều trị thuốc giảm ho không đỡ, bệnh nhân vào Bệnh viện Bạch Mai khám, chụp cắt lớp vi tính lồng ngực phát hiện nhiều nốt tổn thương di căn rải rác 2 phế trường phổi. Bệnh nhân được nhập viện vào Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu điều trị tiếp.
3. Tiền sử
- Bản thân: khỏe mạnh, không hút thuốc lá
- Gia đình: bình thường, không ai bị bệnh ung thư
4. Khám lúc vào viện
- Bệnh nhân tỉnh, tiếp xúc tốt, da niêm mạc bình thường, không phù, không xuất huyết dưới da.
- Hạch ngoại vi không sờ thấy
- Phổi: rì rào phế nang rõ, không phát hiện rale bệnh lý
- Tim đều rõ, không tiếng bệnh lý
- Cơ xương khớp vận động bình thường
- Các cơ quan khác chưa thấy gì đặc biệt
5. Các xét nghiệm
- Công thức máu, sinh hóa máu, siêu âm ổ bụng, điện tim trong giới hạn bình thường
- Xạ hình xương, xạ hình chức năng thận không phát hiện bất thường
- Chất chỉ điểm khối u: CEA 41ng/ml, Cyfra 12ng/ml, các Marker ung thư khác trong giới hạn bình thường.
- Xét nghiệm mô bệnh học: ung thư biểu mô tuyến
- Chụp cắt lớp vi tính lồng ngực kết quả rải rác khắp 2 phế trường phổi nhiều nốt tổn thương ngấm thuốc sau tiêm kích thước khối lớn nhất là 2cm, theo dõi tổn thương thứ phát.
Hình 1: Hình ảnh CT lồng ngực có nốt tổn thương rải rác 2 phế trường phổi trên cửa sổ nhu mô, không thấy hạch lớn ở của sổ trung thất.
- Chụp cộng hưởng từ sọ não kết quả: không thấy tổn thương bất thường trên phim cộng hưởng từ sọ não
Hình 2: Hình ảnh trên phim chụp cộng hưởng từ sọ não
- Xạ hình xương kết quả cho thấy chưa phát hiện tổn thương bất thường trên hệ thống xương
Hình 3: Hình ảnh xạ hình xương
Tóm lại, Bệnh nhân nữ 67 tuổi, tiền sử đã phẫu thuật cắt thùy trên phổi phải, giải phẫu bệnh là ung thư biểu mô tuyến, hiện tại bệnh tiến triển di căn 2 phổi. Bệnh nhân được quyết định điều trị hóa chất với phác đồ có Pemetrexed + Cisplatin
6. Điều trị
Cụ thể: Pemextrexed 500mg/m2 da truyền tĩnh mạch (trong 10 phút)ngày 1
Cisplatin 75mg/m2 da truyền tĩnh mạch (trong 2 giờ) ngày 1; Chu kỳ 21 ngày
Vitamin B12 1000mcg, tiêm bắp trước truyền hóa chất 1 tuần
6.1. Đánh giá sau 3 chu kỳ hóa chất
- Lâm sàng: bệnh nhân hết ho, ăn ngon miệng, tăng cân 1,5kg, ngủ được, da niêm mạc bình thường, không thấy hạch ngoại vi.
- Cận lâm sàng: xét nghiệm công thức máu, sinh hóa máu trong giới hạn bình thường.
- Chất chỉ điểm khối u giảm: CEA còn 10ng/ml, Cyfra còn 6ng/ml
- Chụp cắt lớp vi tính lồng ngực kết quả cho thấy các tổn thương nốt mờ trên phổi tan hết, thùy trên phổi trái còn nốt mờ nhỏ kích thước 0,3cm, không thấy hạch lớn trung thất.
Hình 4: Hình ảnh trên phim chụp cắt lớp lồng ngực sau 3 chu kỳ hóa chất: Khối u tan hết
Như vậy, sau 3 chu kỳ điều trị phác đồ hóa chất Pemextrexed + Cisplatin đã mang lại kết quả khả quan, về lâm sàng bệnh đáp ứng 100%, về tổn thương nhân di căn tan biến gần hết.
Chúng tôi quyết định tiếp tục điều trị 3 chu kỳ hóa chất tiếp theo pemextrexed + cisplatin, dinh dưỡng nâng cao thể trạng, giảm đau, an thần.
Pemextrexed 500mg/m2 da truyền tĩnh mạch (trong 10 phút) ngày 1
Cisplatin 75mg/m2 da truyền tĩnh mạch (trong 2 giờ) ngày 1; Chu kỳ 21 ngày
Vitamin B12 1000mcg tiêm bắp ngày 1vào chu kỳ thứ 3
6.2. Đánh giá sau 6 chu kỳ hóa chất
- Lâm sàng: bệnh nhân hết ho, tăng 3 kg, sinh hoạt, lao động bình thường
- Cận lâm sàng: các xét nghiệm trong giới hạn bình thường
- Chất chỉ điểm khối u: CEA 4ng/ml, Cyfra 2ng/ml trong giới hạn bình thường
- Chụp cắt lớp vi tính lồng ngực cho thấy không còn tổn thương bất thường trên phim cắt lớp phổi
Hình 5: Hình ảnh cắt lớp vi tính lồng ngực sau 6 chu kỳ hóa chất
- Chụp cộng hưởng từ sọ não: không thấy tổn thương bất thường trên cộng hưởng từ sọ não
Hình 6: Hình ảnh trên phim chụp cộng hưởng từ sọ não sau 6 chu kỳ hóa chất
7. Điều trị duy trì chuyển đổi
Cụ thể:
Vinorelbine 60mg/m2 uốngngày 1, 8 chukỳ 3 tuần
Đánh giá sau 3 chu kỳ Vinorelbine
- Lâm sàng: ổnđịnh, không ho, không khó thở, bệnh nhân sinh hoạt bình thường
- Cận lâm sàng: Các xét nghiệm huyết học trong giới hạn bình thường
- Chất chỉ điểm khối u trong giới hạn bình thường
- Chụp cắt lớp vi tính lồng ngực kết quả: không phát hiện tổn thương bất thường trên cắt lớp vi tính lồng ngực
Hình 7: Hình ảnh trên phim chụp cắt lớp vi tính lồng ngực
- Bệnh nhân tiếp tục được điều trịVenorelbine duy trì, theo dõi tái khám định kỳ.
Kết luận: Điều trị ung thư phổi giai đoạn tiến xa cần phải xây dựng một kế hoạch cụ thể, lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp với bệnh, giai đoạn bệnh, tình trạng người bệnh. Như vậy mới mang lại hiệu quả, an toàn, kéo dài thời gian sống thêm, cải thiện được chất lượng sống cho người bệnh.