GS.TS. Mai Trọng Khoa, TS. Nguyễn Quang Hùng
1. Bệnh cảnh: Bệnh nhân M. V. T, nam 45 tuổi, vào viện ngày 28/1/2016 với lý do đau đầu, mất thăng bằng.
2. Bệnh sử: Cách ngày vào viện 1 tháng bệnh nhân xuất hiện ho kéo dài dai dẳng, điều trị kháng sinh không đỡ. Bệnh nhân vào bệnh viện Bạch Mai khám bệnh, chụp cắt lớp vi tính lồng ngực phát hiện khối u thùy trên phổi trái kích thước 8,32x6,2cm. Xạ hình xương phát hiện có tổn thương xương đa ổ ở xương cột sống và cánh chậu. Chụp cộng hưởng từ sọ não phát hiện di căn não vị trí thùy nhộng kích thước 2,5 x 3cm, ngấm thuốc mạnh sau tiêm. Bệnh nhân được nhập viện vào Trung tâm Y học hạt nhân và ung bướu - Bệnh viện Bạch Mai để chẩn đoán và điều trị.
3. Tiền sử:- Bản thân: Đang điều trị tâm thần phân liệt.
- Gia đình: Không ai mắc bệnh liên quan.
4. Khám khi vào viện:- Bệnh nhân tỉnh, trầm cảm, da, niêm mạc bình thường, không sốt, không xuất huyết dưới da, hạch ngoại vi không sờ thấy.
- Mạch 70 lần/ phút, Huyết áp 120/80mmHg.
- Tim đều rõ, không tiếng bệnh lý.
- Phổi không rale.
- Có điểm đau khu trú tại vị trí xương cánh chậu bên phải và cột sống thắt lưng L4-5.
- Bụng mềm gan lách không to.
- Rối loạn thăng bằng.
5. Bệnh nhân được tiến hành làm các xét nghiệm:- Công thức máu: trong giới hạn bình thường.
- Sinh hóa máu: bình thường.
- Chất chỉ điểm khối u tăng cao: CEA 108ng/ml, Cyfra 30ng/ml.
- Siêu âm ổ bụng: bình thường.
- Điện tâm đồ: bình thường.
- Kết quả chụp cắt lớp vi tính lồng ngực cho thấy: hình ảnh khối u thùy trên phổi trái kích thước 8,32 x 6,2cm, ngấm thuốc sau tiêm.
Hình ảnh chụp cắt lớp vi tính lồng ngực phát hiện khối u thùy trên phổi trái (vòng tròn màu vàng)
- Kết quả chụp cộng hưởng từ sọ não cho thấy: Chụp cộng hưởng từ sọ não phát hiện di căn não vị trí thùy nhộng kích thước 2,5x3cm, ngấm thuốc mạnh sau tiêm
Hình ảnh cộng hưởng từ sọ não phát hiện tổn thương dạng thứ phát tại vị trí thùy nhộng (vòng tròn màu vàng)
- Kết quả xạ hình xương cho thấy: Tổn thương di căn xương đa ổ
Hình ảnh xạ hình xương phát hiện tổn thương di căn xương đa ổ (mũi tên màu đen)
- Bệnh nhân được tiến hành sinh thiết u phổi xét nghiệm mô bệnh học là ung thư biểu mô tuyến, chỉ định xét nghiệm đột biến EGFR cho thấy có đột biến mất đoạn tại exon 21.
6. Chẩn đoán xác định: Ung thư thùy trên phổi trái di căn não, di căn xương đa ổ.
Giải phẫu bệnh: Ung thư biểu mô tuyến.
Xét nghiệm Gene: Có đột biến EGFR mất đoạn nhiễm sắc thể 21.
7. Điều trị:
- Điều trị tổn thương di căn trên não bằng phương pháp xạ phẫu dao gamma quay liều 18Gy.
Hình ảnh tiến hành xạ phẫu dao gamma quay tổn thương di căn não
- Điều trị nhắm trúng đích phác đồ với IRESSA 250mg, ngày uống 1 viên.
- Kết hợp nâng cao thể trạng, chống phù não, giảm đau, an thần, thuốc chống hủy xương.
8. Đánh giá sau 6 tháng điều trị xạ phẫu dao gamma quay và uống IRESSA:
- Lâm sàng: cải thiện tốt, bệnh nhân sinh hoạt bình thường, không đau xương, tăng cân, ăn ngon miệng.
- Cận lâm sàng:
Công thức máu, sinh hóa máu trong giới hạn bình thường.
Chất chỉ điểm khối u trở về giới hạn bình thường: CEA 18ng/ml, Cyfra 6ng/ml
Chụp cắt lớp vi tính lồng phổi: kết quả khối u thùy trên phổi trái giảm kích thước còn 3,05x4,4cm.
Hình ảnh chụp cắt lớp vi tính lồng ngực sau điều trị khối u nhỏ hơn nhiều so với trước điều trị (vòng tròn màu vàng)
Chụp cộng hưởng từ sọ não: kết quả không còn tổn thương di căn trên não
Hình ảnh chụp cộng hưởng từ sọ não: không còn tổn thương trong não (vòng tròn màu vàng)
Kết luận: Phối hợp xạ phẫu bằng dao gamma quay điều trị tổn thương di căn não kết hợp với điều trị đích khi có đột biến EGFR ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ giai đoạn muộn đã mang lại hiệu quả trong điều trị. Về lâm sàng đã cải thiện tốt, bệnh nhân trở về cuộc sống sinh hoạt bình thường, nâng cao chất lượng sống, ăn ngon miệng, tăng cân, hết đau, hết các triệu chứng rối loạn thăng bằng. Về các xét nghiệm đã kiểm soát được các chất chỉ điểm khối u, ổn định được các chỉ số huyết động học, khối u não tan hết, khối u phổi thu nhỏ kích thước
Vì vậy để có một kết quả điều trị tốt cần được chẩn đoán chính, đánh giá giai đoạn chính xác. Phải tiến hành các xét nghiệm đột biến gen và toàn trạng tốt để tránh bỏ sót tổn thương, đặc biệt là các đi căn. Từ đó mới có thể đưa ra phương pháp điều trị đúng, chính xác, kịp thời. Với các bệnh nhân ung thu có di căn vào não thì việc làm trước tiên là giải quyết các triệu chứng thần kinh và các tổn thương ở não trước khi tiến hành các biện pháp khác để tránh nguy cơ tử vong cho bệnh nhân. Bệnh nhân mà chúng tôi điều trị mặc dù giai đoạn muộn có di căn não, xương, kèm theo có tiền sử điều trị tâm thần nhưng có phương pháp chẩn đoán, điều trị đúng thì vẫn có kết quả diều trị tốt, đảm bảo chất lượng cuộc sống và sinh hoạt bình thường.