Điều trị khối u não và bệnh lý trong não bằng phương pháp xạ phẫu

Hiện nay, ung thư não và các bệnh lý về não là một bệnh ung thư khá phổ biến với tỉ lệ mắc phải tương đối cao, đặc biệt là nhóm tuổi 15-30 tuổi (chiếm khoảng 30%). Đồng thời việc điều trị các khối u và tổn thương này cũng phức tạp và yêu cầu kỹ thuật cao nhất. Có 3 phương pháp điều trị:

Phẫu thuật mở

Xạ trị chiếu ngoài

Xạ phẫu định vị

Phẫu thuật là phương pháp kinh điển và là lựa chọn đầu tiên trong điều trị ung thư, nhưng với các cơ quan trong não bộ, phẫu thuật có một số nhược điểm:

Chỉ điều trị được một số tổn thương nhất định, một số tổn thương không thể loại bỏ triệt để.

Có nhiều biến chứng nặng có thể dẫn tới tử vong, mất máu nhiều, nhiễm khuẩn, rò dịch não tủy, thiếu hụt tổ chức não..

Mặt khác, do tâm lý nên nhiều bệnh nhân từ chối thực hiện phẫu thuật mở đối với tổ chức não.Ngày nay, xạ trị và xạ phẫu định vị bằng dao Gamma là những lựa chọn tối ưu ở các nước phát triển, đặc biệt là xạ phẫu – được đánh giá là phương pháp điều trị u và bệnh lý não hiện đại nhất.

Việc xạ phẫu được thực hiện bằng phương pháp Gamma Knife – do giáo sư Lars Leksell phát triển vào năm 1968 – phương pháp duy nhất sử dụng trong Xạ phẫu não ngày nay. Thế hệ dao Gamma hiện đại nhất hiện nay là dao Gamma quay do người Mỹ thiết kê, hệ thống được ứng dụng những công nghệ mới nhất của máy tính, tự động hóa, cơ khí chính xác…

Hệ thống Gamma Quay được trang bị tại Trung tâm xạ trị – Khoa Y học Hạt nhân và Ung bướu – Bệnh viện Bạch Mai tháng 07/2007 do đích thân Chủ tịch Hội Xạ phẫu Hoa Kỳ – Giáo sư Frankz Krispel chỉ đạo lắp ráp và kiểm tra, đồng thời cũng là hệ thống duy nhất tại Việt Nam và Đông Nam Á. Hệ thống nguồn bức xạ của Dao Gamma Quay có thể quay được xung quanh đầu bệnh nhân khi điều trị nên có thể điều trị các khối u có kích thước lớn hơn với hiệu quả điều trị cao hơn hẳn các loại dao Gamma trước đây.

Ưu điểm của Dao Gamma Quay

Dao Gamma Quay là một tiến bộ vượt bực về công nghệ cũng như chất lượng điều trị các khối u và tổn thương não với những ưu điểm nổi trội:

- Loại bỏ tổ chức bệnh lý trong não mà không cần phẫu thuật mở hộp sọ.

- Bệnh nhân không phải phẫu thuật mổ mở, thời gian nằm viện ngắn hơn.

- Hầu như không có biến chứng nặng .

- Chi phí điều trị giảm 30-70%.

- Nhờ những tiến bộ của kỹ thuật cơ khí chính xác và tự động hoá, các nguồn xạ quay được nên quy trình điều trị đạt độ chính xác cao, thao tác đơn giản và an toàn.

- Ảnh hưởng đến các tổ chức lành rất nhỏ.

- Không đòi hỏi phải bất động sau điều trị lâu như trong phẫu thuật mở.

- Kích thước khối u điều trị tối đa đạt tới 5 cm – hơn hẳn các thế hệ cũ (3 cm).

- Đặc biệt hiệu quả với các bệnh lý như dị dạng mạch máu não, dùng dao Gamma Quay, bệnh nhân không phải nút mạch và có thể được điều trị triệt để…

Chỉ định điều trị

Với nhiều ưu điểm nổi trội, Dao Gamma Quay được chỉ định điều trị cho nhiều loại khối u và bệnh lý:

1. Các khối u di căn vào não: những khối u này điều trị bằng dao gamma có hiệu quả rất tốt, nhiều công trình cho thấy kết quả tốt thu được trên 90%.

2. U màng não ở các vị trí khác nhau đặc biệt là vùng không can thiệp được bằng phẫu thuật, hoặc phẫu thuật gây ra nhiều biến chứng như: U ở vùng rãnh trượt (Cluvis), u góc cầu tiểu não, u gần các mạch máu lớn, u ở một phần ba trong cánh nhỏ xương bướm.

3. U thần kinh đệm độ I, II, III.

4. U tuyến yên, đặc biệt là những khối u xâm lấn vào tổ chức xung quanh như động mạch cảnh, xoang tĩnh mạch, mổ hở không lấy được hết u.

5. U sọ hầu thể đặc.

6. U vùng tuyến tùng như: u tế bào mầm, u màng não, u thần kinh đệm.

7. U dây thần kinh số V.

8. U dây thần kinh số VIII, u dây thần kinh hỗn hợp. Đây là chỉ định điều trị rất tốt, tránh được tổn thương dây thần kinh mặt – ưu điểm nổi bật so với mổ mở (theo nhiều thống kê, khi mổ mở trên 90% bệnh nhân bị liệt cơ mặt). Hiện nay, ở Hoa Kỳ, nếu khối u dây VIII lớn, các phẫu thuật viên thần kinh thường mổ lấy u trong bao sau đó điều trị bằng dao gamma tiểu diệt khối u còn lại, như vậy sẽ tránh được liệt mặt.

9. Điều trị đau dây thần kinh số V: 100% bệnh nhân có kết quả giảm đau rõ rệt.

10. Các tổn thương gây động kinh.

11. Các khối  u máu thể hang (caveroma) đặc biệt là các vùng sâu, phẫu thuật gây nguy hiểm tính mạng hay rối loạn thần kinh như ở thân não, cuống não, vùng thái dương sâu.

12. Các dị dạng động tĩnh mạch (AVM) có kích thước vừa và nhỏ. Tia gamma sẽ làm xơ teo các mạch máu trong khối u mà không làm tổn hại tới các tổ chức não lành xung quanh so với mổ mở.

Theo thống kê ở Mỹ, dao Gamma được chỉ định điều trị cho 36% các khối u trong sọ, 35% cho dị dạng động tĩnh mạch và 2% cho các động kinh và đau. Như vậy chỉ định dùng dao gamma khá rộng rãi nhưng cũng có những hạn chế nhất định về kích thước mô bệnh.

Trước điều trị -------------------> Sau 1 tháng ---------------------> sau 2 tháng

Bệnh nhân K

Trước điều trị ---------------> Sau 2 tháng

Bênh nhân H

Trước điều trị -----------------------> sau 1 tháng ------------------> sau 6 tháng

Bệnh nhân B

b. Điều trị bệnh lý não.

Điều trị ung thư dạng máu não