Chỉ số Deauville trong đánh giá đáp ứng điều trị u lympho

BS. Đào Mạnh Phương, GS.TS. Mai Trọng Khoa, PGS. TS. Phạm Cẩm Phương, PGS.TS. Trần Đình Hà,

Trung tâm Y học hạt nhân Và Ung bướu-Bệnh viện Bạch Mai

(Tổng hợp và lược dịch)

 

U lympho là ung thư huyết học thường gặp nhất với hai loại chính là u lympho ác tính không Hodgkin và u lympho ác tính Hogdkin. Việc đánh giá đáp ứng điều trị u lympho dựa trên nhiều yếu tố như triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng và chẩn đoán hình ảnh đặc biệt là kết quả chụp PET/CT. Bài viết này sẽ trình bày việc sử dụng chỉ số Deauville khi phân tích kết quả PET/CT trong đánh giá kết quả điều trị u lympho.

1. I.Giới thiệu chỉ số Deauville

Theo thống kê của GLOBOCAN 2018, trên toàn thế giới có tới hơn 509.000 bệnh nhân u lympho ác tính không Hodgkin và gần 80.000 bệnh nhân u lympho Hodgkin mới được chẩn đoán. Ở Việt Nam số bệnh nhân mới mắc hai loại ung thư này lần lượt là với hơn 3.500 và hơn 730 bệnh nhân với gần 2.500 bệnh nhân tử vong [1].

Từ năm 2007, chụp cắt lớp positron (Position Emission Tomography: PET) đã được đưa vào tiêu chuẩn đánh giá đáp ứng điều trị u lympho cùng với chụp cắt lớp vi tính (Computed Tomography: CT) [2,3]. Tuy nhiên cho đến trước năm 2009, trên thế giới chưa có một tiêu chuẩn thống nhất khi phân tích kết quả PET ở bệnh nhân u lympho. Trong bối cảnh đó, nhóm nghiên cứu tại châu Âu đã phát triển hệ thống thang 5 điểm để đánh giá hình ảnh PET/CT ở bệnh nhân u lympho như sau:

Điểm số	Kết quả chụp PET
1 điểm	Không có tổn thương tăng hấp thu FDG
2 điểm	Tổn thương tăng hấp thu FDG ≤ mức độ hấp thu FDG tại hồ máu ở trung thất
3 điểm	Mức độ hấp thu FDG ở hồ máu ở trung thất< mức độ hấp thu FDG tại tổn thương ≤ mức độ hấp thu FDG tại gan
4 điểm	Tổn thương tăng hấp thu FDG cao hơn vừa phải mức độ hấp thu FDG ở gan
5 điểm	Tổn thương tăng hấp thu FDG cao hơn rõ rệt so với mức độ hấp thu FDG tại gan.

Trong đó mức độ hấp thu FDG tại hồ máu trung thất được xác định tại vùng thể tích quan tâm (Volume of interst: VOI) kích thước 1,5x1,5x1,5cm ngay trên gốc động mạch chủ còn mức độ hấp thu FDG tại gan được xác định tại vùng kích thước 5x5x5cm ở thùy phải của gan và không chứa vùng tổn thương. Ở đây mức độ hấp thu FDG tại các vị trí được so sánh bằng cách sử dụng trị số maxSUV (mức độ hấp thu FDG cao nhất) thay vì meanSUV bởi vùng khối u hoạt động mạnh nhất sẽ có vai trò quyết định đến đáp ứng điều trị của bệnh nhân [4].

Tại hội thảo quốc tế đầu tiên về u lympho tổ chức tại thị trấn Deauville thuộc nước Pháp, các nhà khoa học đã thống nhất sử dung thang 5 điểm trên để đánh giá đáp ứng điều trị u lympho và thang điểm này sau này được gọi là chỉ số Deauville [4]. Dựa vào thang điểm trên, các bác sỹ cũng đánh giá được đáp ứng điều trị sớm khi so sánh hình ảnh chụp PET/CT trước điều trị và sau 2 đến 3 đợt điều trị [4- 6]:

Đánh giá	Chỉ số Deauville
Đáp ứng hoàn toàn	1 - 3 điểm và không có tổn thương tủy xương tăng hấp thu FDG.
Đáp ứng một phần	4- 5 điểm, tổn thương giảm hấp thu FDG so với ban đầu và không có tiến triển trên hình ảnh CT.
Bệnh ổn định	4- 5 điểm, tổn thương không có sự thay đổi đáng kể sự hấp thu FDG so với ban đầu.
Bệnh tiến triển	4- 5 điểm, tổn thương tăng hấp thu FDG so với ban đầu hoặc có tổn thương mới.

Dựa trên kết quả đánh giá đáp ứng, bác sỹ có thể quyết định thay đổi phác đồ điều trị khi cần. Hiện nay, trong các hướng dẫn quốc tế như của Mạng lưới ung thư quốc gia Hoa Kỳ (NCCN, phiên bản 1.2020 với u lympho ác tính không Hodgkin và phiên bản 2.2020 với u lympho Hodgkin), PET/CT đã được đưa vào với vị trí là một trong các đánh giá thiết yếu (essential) ở bệnh nhân u lympho [7, 8].

1. II.Ca lâm sàng minh họa

Bệnh nhân số 1: Nam, 80 tuổi, tổn thương u lympho ác tính không Hodgkin hốc mũi trước và sau điều trị

 

 Bệnh nhân số 2: Nam, 63 tuổi, tổn thương u lympho ác tính không Hodgkin tại hạch cổ 2 bên, hạch nách trái và hạch trung thất trước và sau điều trị

1. III.Kết luận

Chỉ số Deauville là chỉ số quan trọng đã được đưa vào các hướng dẫn quốc tế khi phân tích hình ảnh PET/CT để đánh giá đáp ứng điều trị trên bệnh nhân u lympho, giúp bác sỹ điều trị tiên lượng và thay đổi phác đồ điều trị khi cần thiết.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. 1.Freddie Bray, Jacques Ferlay et al (2018), Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries, CA Cancer J Clin, 68: 394- 424.
2. 2.Hutchings M, Mikhaeel NG, Fields PA, Nunan T, Timothy AR (2005). Prognostic value of interim FDG-PET after two or three cycles of chemotherapy in Hodgkin lymphoma. Ann Oncol,16:1160–8.
3. 3.Hutchings M, Barrington SF (2009). PET/CT for therapy response assessment in lymphoma. J Nucl Med, 50:21S–30S
4. 4.Meignan M, Gallamini A, Haioun C (2009). Report on the First International Workshop on Interim-PET-Scan in Lymphoma. Leuk Lymphoma, 50(8):1257–60.
5. 5.Michel Meignan (2010), Interim PET in lymphoma: a step towards standardization, European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging, 37, 1821–1823.
6. 6.Sally F. Barrington, Wendi Qian, Edward J. Somer, et al (2010). Concordance between four European centres of PET reporting criteria designed for use in multicentre trials in Hodgkin lymphoma, European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging, 37, 1824- 1833.
7. 7.https://www.nccn.org/professionals/physician_gls/pdf/b-cell_blocks.pdf
8. 8.https://www.nccn.org/professionals/physician_gls/pdf/hodgkin_blocks.pdf