Hơn 50 bệnh nhân ung thư gan được điều trị thành công bằng hạt vi cầu phóng xạ

TS Nguyễn Tiến Thịnh, Phó Chủ nhiệm Khoa Nội Tiêu hoá (BV 108) cho biết, ung thư gan có thể là nguyên phát từ tế bào nhu mô gan hoặc thứ phát do di căn ung thư khác vào gan. Ung thư biểu mô tế bào gan nguyên phát chiếm tỷ lệ khoảng 90% các tổn thương ác tính trong gan, có tỷ lệ mắc và tỷ lệ tử vong cao, xu hướng ngày càng tăng trên thế giới cũng như ở Việt Nam. 

Trên thế giới, trung bình mỗi năm có hơn 780.000 ca ung thư gan được phát hiện và gần 750.000 bệnh nhân tử vong vì bệnh này. Tỷ lệ mắc ung thư gan đứng thứ 5 trong các loại ung thư ở nam giới và đứng thứ 9 ở nữ giới nhưng tỷ lệ tử vong đứng thứ 2 ở cả hai giới. 

Tại Việt Nam, ung thư gan đứng thứ 2 ở nam giới và đứng thứ 3 ở nữ giới về tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ tử vong rất cao, đứng thứ nhất ở cả hai giới. Trung bình mỗi năm tại nước ta ghi nhận gần 22.000 ca ung thư gan mới mắc và gần 21.000 ca tử vong. Ung thư gan thứ phát là do các loại ung thư khác di căn vào gan, chiếm tỷ lệ khoảng 10%, thường gặp nhất là do ung thư đường tiêu hóa (ung thư đại trực tràng, ung thư dạ dày, ung thư tụy). 60 - 70% ung thư đại trực tràng có di căn vào gan và là nguyên nhân chính dẫn đến tử vong. 

GS.TS Mai Trọng Khoa, Phó Giám đốc BV Bạch Mai, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và ung bướu cho biết, do tỷ lệ mắc và tử vong của ung thư gan rất cao, vì vậy cần phát triển các kỹ thuật mới trong điều trị nhằm kéo dài thời gian sống cũng như nâng cao chất lượng sống cho người bệnh. Kỹ thuật xạ trị trong chọn lọc điều trị ung thư gan bằng hạt vi cầu phóng xạ Y-90 là kỹ thuật mới, hiện đại, điều trị an toàn và hiệu quả, giảm biến chứng, rút ngắn thời gian điều trị, đặc biệt là làm tăng thời gian sống thêm cho các bệnh nhân ung thư gan nguyên phát hoặc thứ phát. Kỹ thuật này đã được áp dụng tại Mỹ, Úc, Châu Âu và một số nước Châu Á như: Singapore, Philippine,…

Theo GS.TS Mai Trọng Khoa, phương pháp xạ trị trong chọn lọc còn được gọi là phương pháp tắc mạch phóng xạ. Khối u trong ung thư gan được nuôi dưỡng bởi các nhánh động mạch gan (90%) và tĩnh mạch cửa (10%). Các hạt vi cầu (hạt nhựa Resin) được gắn đồng vị phóng xạ Yttrium (Y-90) có kích thước 20 - 40 micromet, được bơm trực tiếp vào nhánh động mạch nuôi khối u. Các hạt vi cầu phóng xạ sẽ đi theo các nhánh động mạch nhỏ và phân bố khắp trong khối u, vì vậy sẽ làm tắc các mạch máu nuôi khối u gan. 

Ngoài ra, bức xạ bêta (β) với mức năng lượng thấp khoảng 0,93 MeV do Y-90 phát ra có quãng chạy trong tổ chức ngắn, khoảng 2,5 - 11mm sẽ tiêu diệt chọn lọc các tế bào ung thư, làm xơ hóa các mạch máu nuôi khối u. Kết quả là làm giảm thể tích khối u hoặc tiêu diệt khối u trong gan mà ảnh hưởng rất ít đến tổ chức lành xung quanh. Vì vậy người ta gọi đây là phương pháp xạ trị trong chọn lọc. Phương pháp này được chỉ định cho các bệnh nhân ung thư gan nguyên phát, ung thư đường mật trong gan, ung thư gan thứ phát (ung thư nơi khác di căn vào gan) không còn khả năng phẫu thuật với mục đích tiêu diệt khối u hoặc làm giảm kích thước u, hạ giai đoạn bệnh để có thể thực hiện tiếp các liệu pháp điều trị triệt căn như phẫu thuật, phá hủy u tại chỗ…

Theo kết quả nghiên cứu trên 530 bệnh nhân ung thư đại trực tràng di căn gan (nghiên cứu SIRFLOX) đã được báo cáo và công bố tại hội nghị quốc tế về ung thư của Hiệp hội Ung bướu lâm sàng Hoa Kỳ (ASCO) tại Chicago vào tháng 5/2015, lợi ích của việc kết hợp xạ trị trong chọn lọc u gan bằng hạt vi cầu phóng xạ và hoá trị cho bệnh nhân ung thư đại trực tràng di căn vào gan đã giúp kéo dài thời gian kiểm soát bệnh trung bình lên đến 20,5 tháng (cao hơn nhiều so với hóa trị đơn thuần) và giảm 31% nguy cơ phát triển khối u ở gan, tăng 3 lần khả năng khỏi bệnh trong gan. 

Tại Việt Nam, kỹ thuật này đã được triển khai thành công tại một số BV lớn, có đầy đủ trang thiết bị và các chuyên khoa liên quan, đó là BV Bạch Mai, BV Trung ương Quân đội 108 và BV Chợ Rẫy. Tính đến tháng 6/2015 cả nước đã có hơn 50 bệnh nhân ung thư gan nguyên phát và thứ phát đã được điều trị thành công, cho kết quả tốt.