Gs.TS Mai Trọng Khoa, TS Phạm Cẩm Phương, BSNT Lê Viết Nam
Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu bệnh viện Bạch Mai
Bệnh ung thư phổi là bệnh ung thư phố biến ở nước ta và trên thế giới. Việc điều trị ung thư phổi dựa vào thể trạng bệnh nhân, loại mô bệnh học, giai đoạn bệnh, xét nghiệm sinh học phân tử. Điều trị ung thư phổi bao gồm các phương pháp: Phẫu thuật, xạ trị, hóa chất, điều trị đích.
Ở giai đoạn sớm, phẫu thuật là phương pháp được lựa chọn hàng đầu, có thể hóa trị, xạ trị sau phẫu thuật. Ở giai đoạn muộn hóa trị, xạ trị, điều trị đích là biện pháp điều trị chính. Sau đây chúng tôi xin giới thiệu một trường hợp lâm sàng bệnh nhân ung thư phổi tái phát sau gần 3 năm điều trị và tiếp tục đạt được ổn định bệnh.
Bệnh cảnh: Bệnh nhân Đặng Văn Kh., nam 50 tuổi
Địa chỉ: Mường Thanh – Điện Biên
Bệnh sử: Tháng 8/2012, bệnh nhân được chẩn đoán ung thư phổi phải T2N2M0 đã được phẫu thuật cắt thùy trên phổi phải và vét hạch tại bệnh viện 108. Kết quả mô bệnh học sau mổ: Ung thư biểu mô tế bào lớn di căn 2 hạch. Sau phẫu thuật ổn định, bệnh nhân nhập Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai điều trị tiếp.
Tiền sử:
- Bản thân: Khỏe mạnh
- Gia đình: Không ai mắc bệnh liên quan
Khám bệnh nhân lúc vào viện:
- Bệnh nhân tỉnh táo, tiếp xúc tốt
- Thể trạng gầy, chiều cao 158cm, nặng 49kg
- Mạch: 80chu kỳ/phút, huyết áp: 120/70mmHg
- Hạch ngoại vi không sờ thấy
- Tim đều, T1 T2 rõ, không có tiếng bất thường
- Phổi: Rì rào phế nang giảm ở phổi phải, không có rales.
- Cơ quan khác: Chưa phát hiện bất thường
- Xét nghiệm cận lâm sàng
- Công thức máu, sinh hóa máu, chức năng gan thận: trong giới hạn bình thường
- Xét nghiệm chỉ điểm u: CEA: 3,12ng/ml
- Kết quả mô bệnh học sau mổ: Ung thư biểu mô tế bào lớn di căn hạch.
- Chụp cắt lớp vi tính ngực: Khối u phổi phải còn lại sau phẫu thuật kích thước 15x10mm.
- Chụp cộng hưởng từ sọ não: Không thấy tổn thương bất thường
Hình 1: Hình ảnh chụp cộng hưởng từ sọ não: Không thấy tổn thương bất thường.
- Xạ hình xương toàn thân: Bình thường
Hình 2: Hình ảnh xạ hình xương toàn thân: Không thấy tổn thương bất thường.
- Chẩn đoán: Ung thư biểu mô loại tế bào lớn phổi phải, T2N2M0 giai đoạn II đã phẫu thuật cắt thùy trên phổi phải, lấy hạch.
- Bệnh nhân được điều trị hóa chất bổ trợ phác đồ PC 6 chu kỳ:
+ Paclitaxel 175mg/m2 da truyền tĩnh mạch ngày 1
+Carboplatin 300mg/m2 da truyền tĩnh mạch ngày 1
Chu kỳ 21 ngày
- Sau 6 chu kỳ hóa chất PC:
- Lâm sàng: Bệnh nhân ổn định, không đau ngực, không khó thở.
- Xét nghiệm chỉ điểm u: CEA: 2,39ng/ml
- Chụp PET/CT đánh giá sau điều trị hóa chất: Đỉnh phổi phải có đám xơ kích thước 2,2 x 2,0 cm tăng hấp thu FDG nhẹ, max SUV = 1,77. Không thấy tổn thương tăng hấp thu FDG bất thường tại các vị trí khác trong cơ thể.
Hình 3: Hình ảnh PET/CT sau điều trị hóa chất: Hình ảnh đám xơ hóa thùy trên phổi phải tăng hấp thu FDG nhẹ.
- Sau đó bệnh nhân được xạ trị gia tốc bổ trợ 50Gy dựa vào hình ảnh PET/CT mô phỏng, phân liều 2Gy/ngày.
- Sau xạ trị bệnh ổn định. Bệnh nhân được hẹn khám định kỳ mỗi 3 tháng
- Đến tháng 4/2015 (sau 2,5 năm điều trị) bệnh nhân đi khám lại theo hẹn định kỳ thấy chất chỉ điểm khối u trong máu CEA tăng cao (29,42ng/ml). Bệnh nhân được nhập viện trở lại và chụp PET/ CT đánh giá thấy: Thùy trên phổi phải có đám mờ hình phế quản đi qua, không tăng hấp thu FDG, theo dõi viêm cũ. Màng phổi vùng đỉnh phải tăng hấp thu FDG chủ yếu ở phía sau và sát trung thất, tăng hấp thu FDG, max SUV = 3,6.
Hình 4: Hình ảnh chụp PET/CT: Tổn thương đám mờ thùy trên phổi phải không tăng hấp thu FDG. Tổn thương màng phổi vùng đỉnh phải tăng hấp thu FDG (vòng tròn đỏ)
- Cộng hưởng từ sọ não: không thấy hình ảnh bất thường.
- Bệnh nhân được tìm lại tiêu bản và khối nến của khối u sau mổ năm 2012, và đã được làm xét nghiệm đột biến EGFR tại Đơn vị gen, Bệnh viện Bạch Mai, kết quả cho thấy: có đột biến EGFR trên exon 19.
- Bệnh nhân đã được hội chẩn và chỉ định điều trị thuốc điều trị đích (thuốc phân tử nhỏ-ức chế tyrosine kynase) nhưng bệnh nhân từ chối do điều kiện kinh tế.
- Bệnh nhân đã điều trị hóa chất phác đồ Pemetrexed + carboplatin
- Pemetrexed 500mg/m2 da truyền tĩnh mạch ngày 1
- Carboplatin 300mg/m2da truyền tĩnh mạch ngày 1
Chu kỳ 21 ngày
- Đánh giá sau điều trị 6 chu kỳ hóa chất phác đồ Pemetrexed kết hợp Carboplatin:
- Chụp cắt lớp vi tính ngực cho thấy: Xẹp thùy trên phổi phải, giãn phế quản trong vùng tổn thương
Hình 5: Hình ảnh chụp cắt lớp vi tính ngực sau điều trị 6 chu kỳ hóa chất phác đồ Pemetrexed kết hợp carboplatin: Hình ảnh xẹp thùy đỉnh phổi phải.
- Xét nghiệm chỉ điểm khối u: CEA giảm dần theo từng chu kỳ điều trị hóa chất.
Ngày | 15/5 | 8/6 | 29/6 | 20/7 | 10/8 | 7/9 |
CEA (ng/ml) | 29,4 | 20,4 | 13,59 | 10,23 | 7,77 | 7,2 |
Đây là trường hợp bệnh nhân nam 50 tuổi, được chẩn đoán ung thư biểu mô tế bào lớn phổi phải tái phát sau phẫu thuật, xạ trị và hóa chất. Bệnh nhân được điều trị hóa chất phác đồ có pemetrexed kết hợp carboplatin. Sau 6 chu kỳ hóa chất đánh giá thấy bệnh đáp ứng một phần. Bệnh nhân tiếp tục được duy trì tiếp thuốc hóa chất dạng viên (Navelbine), chúng tôi hy vọng bệnh nhân sẽ đạt được ổn định bệnh lâu dài.