Xạ trị trong chọn lọc (SIRT: Selective Internal Radiation Therapy) với hạt vi cầu resin gắn đồng vị phóng xạ Yttrium (Y-90) là phương pháp điều trị dựa trên nguyên tắc: Các hạt vi cầu phóng xạ Y-90 có kích thước 20-40 micromet được bơm trực tiếp vào động mạch nuôi khối u. Các hạt vi cầu phóng xạ này sẽ đi vào các nhánh động mạch nhỏ khắp trong khối u gây tắc mạch, cắt nguồn dinh dưỡng nuôi khối u. Mặt khác bức xạ bêta (β) với năng lượng 0,93MeV do đồng vị phóng xạ Y-90 gắn trên các hạt vi cầu phát ra sẽ tiêu diệt các tế bào ung thư. Do bức xạ beta của Y-90 chỉ có khả năng đâm xuyên từ 2,5-11(mm) trong tổ chức, nên phạm vi tác dụng của tia bức xạ chỉ trong khối u, rất ít ảnh hưởng đến tổ chức lành xung quanh. Như vậy, khối u sẽ bị tác dụng bởi 2 cơ chế: tắc mạch và xạ trị trong. Do đó, hiệu quả điều trị sẽ tăng lên trong khi tác dụng phụ và biến chứng ngoài mong muốn sẽ thấp. Đây là phương pháp rất hiệu quả trong điều trị ung thư gan nguyên phát hầu hết các giai đoạn (giai đoạn sớm, giai đoạn trung gian, giai đoạn tiến triển, trừ giai đoạn quá muộn), ung thư gan tái phát sau các phương pháp điều trị khác như phẫu thuật, đốt sóng cao tần (RFA: Radiation Frequency Ablation), nút mạch hoá chất (TACE: Transcathete Arterial Chemoembolization), ung thư gan trên bệnh nhân không có khả năng phẫu thuật hay bệnh nhân không đồng ý phẫu thuật và cả ung thư nơi khác di căn vào gan.
Sau đây là một trường hợp bệnh nhân ung thư gan tái phát sau điều trị bằng phương pháp đốt sóng cao tần u gan (RFA) được điều trị thành công bằng xạ trị trong chọn lọc (SIRT) với hạt vi cầu phóng xạ Y-90.
Bệnh nhân Trần H. V. nam, 63 tuổi. Phát hiện bệnh từ tháng 3/2013 tại bệnh viện Bạch Mai. Kết quả siêu âm cho thấy có khối u gan kích thước 20x20mm, chỉ điểm ung thư gan trong máu aFP=450ng/ml. Bệnh nhân được chẩn đoán ung thư gan nguyên phát giai đoạn sớm và được điều trị bằng RFA.
Sau hơn một năm đến tháng 4/2014, bệnh tái phát, khối u to lên nhanh, αFP tăng: Kích thước u: 65x60mm; Chỉ điểm u αFP=48128ng/ml.
Hình 1. Hình ảnh u gan phải tái phát (ảnh cộng hưởng từ)
Bệnh nhân được điều trị bằng phương pháp xạ trị trong chọn lọc với hạt vi cầu phóng xạ Y-90 vào tháng 4 năm 2014, liều 1,02GBq.
Hình 2. Quy trình điều trị xạ trị trong chọn lọc cho bệnh nhân
Trong quá trình điều trị và sau điều trị, bệnh nhân không có biến chứng gì (không đau bụng, không sốt, ăn ngủ tốt). Sau 01 ngày điều trị bệnh nhân được xuất viện về nhà.
Sau đó bệnh nhân được tái khám và theo dõi định kỳ 3 tháng 1 lần. Sau 15 tháng khối u nhỏ đi rõ rệt, không ngấm thuốc trên hình ảnh chụp cắt lớp vi tính (nghĩa là khối u không còn hoạt động), chỉ điểm ung thư gan trong máu αFP về bình thường (<7ng/ml).
Hình 3. Hình ảnh so sánh trước và sau xạ trị trong chọn lọc, kích thước khối u giảm từ 6,5x6,0cm còn 1,8x1,5cm, đặc biệt khối u không còn ngấm thuốc (không hoạt động), chỉ điểm ung thư αFP giảm rõ rệt từ 48128ng/ml còn 6ng/ml
Tính đến nay đã được 30 tháng, bệnh nhân sức khoẻ tốt và vẫn tiếp tục được theo dõi tái khám định kỳ.