Giải phẫu tuyến vú ở phụ nữ trưởng thành

Giải phẫu tuyến vú ở phụ nữ trưởng thành

Tuyến vú : ở phụ nữ trưởng thành, vú nằm giữa xương sườn 2- 6 theo trục dọc và giữa bờ xương ức với đường nách giữa trên trục ngang (xem hìnhl.l). Trung bình, đường kính vú đo được là 10-12 cm, và dày 5-7 cm ở vùng trung tâm. Mô tuyến vú cũng chiếu ra hố nách được gọi là đuôi nách của Spence. Hình dạng của vú rất thay đổi nhưng thường có hình như cái nón ở phụ nữ chưa sinh đẻ và có thể chảy xệ lủng lẳng ở những phụ nữ đã sinh đẻ. Cấu trúc vú gồm 3 thành phần: da, mô dưới da và mô vú, trong đó mô vú bao gồm cả mô tuyến và mô đệm. Phần mô tuyến được chia thành 15-20 phân thuỳ, tất cả đều tập trung về núm vú. Sữa từ các thuỳ sẽ được đổ vào các ống góp có ở mỗi thuỳ, đường kính khoảng 2 mm, rồi tới các xoang chứa sữa dưới quầng vú cóđường kính từ 5 đến 8 cm. Có tất cả khoảng 5 đến 10 ống dẫn sữa mở ra ở núm vú.

Có rất nhiều cách gọi tên hệ thống ống dẫn, hệ thống nhánh có thể được gọi tên theo hình dáng, bắt đầu bằng các ống góp ở núm vú và kẻo đài cho tới các ống làm nhiệm vụ dẫn sữa tại mỗi nang. Mỗi ống dẫn ở 1 thuỳ được tạo thành từ các ống dẫn nhỏ hơn của

20-40 tiểu thuỳ, cấu trúc vi thể các ống này được Parks mô tả rất kỹ. Mô dưới da và mô đệm của vú bao gồm mỡ, các mô liên kết, mạch máu, sợi thần kinh và bạch huyết.

Da vùng vú mỏng, bao gồm các nang lông, tuyến bã và các tuyến mồ hôi. Núm vú nằm ở khoang liên sườn 4, có chứa các tận cùng thần kinh cảm giác, bao gồm các thể Ruffini và các hành tận cùng của Krause. Ngoài ra còn có các tuyến bã và tuyến bán hủy nhưng không có các nang lông. Quầng vú có hình tròn, màu sẫm, đường kính từ 1,5 \" 6,0 em. Các củ Morgagni nằm ở rìa quầng vú, được nâng cao lên do miệng các ống tuyến Montgomery. Các tuyến Montgomery là những tuyến bã lớn, có khả năng tiết sữa, nó là dạng trung gian giữa tuyến mồ hôi và tuyến sữa. Toàn bộ vú được bao bởi cân ngực nông, cân này liên tục với cân nông Camper ở bụng. Mặt dưới của vú nằm trên cân ngực sâu, cân này che phủ phần lớn ngực và cơ răng trước. Hai lớp cân này nối với nhau bởi tổ chức xơ (dây chằng Cooper), là phương tiện nâng đỡ tự nhiên cho vú.

Vú được cấp máu chủ yếu từ các động mạch vú trong và động mạch ngọc bên. Khoảng 60% khối lượng tuyến vú, chủ yếu là phần trung tâm được cấp máu từ các nhánh xiên trước của động mạch vú trong, còn khoảng 30% vú, chủ yếu là 1/4 trên ngoài được cấp máu bởi động mạch ngọc bên. Một số các động mạch khác tham gia cấp máu cho vú là nhánh ngực của động mạch ngưc-vai, các nhánh bên của động mạch liên sườn thứ 3, 4 và 5, ngoài ra còn có các động mạch vai và động mạch ngưc-lưng.

Các mạch bạch huyết

Đám rối bạch huyết dưới biểu mô hoặc đám rối bạch huyết nách của vú hoà vào hệ bạch huyết dưới biểu mô của toàn bộ bề mặt cơ thể. Các mạch bạch huyết không có van này sẽ nối với các mạch bạch huyết dưới da và hợp với đám rối dưới quầng vú Sappey.

Đám rối dưới quầng vú nhận các mạch bạch huyết từ núm vú và quầng vú. Bạch huyết chảy không trực tiếp từ các đám rối nông tới các đám rối sâu, và từ đám rối dưới quầng vú qua các mạch bạch huyết của ống dẫn sữa tới các đám rối quanh tiểu thuỳ và các đám rối sâu dưới da. Các mạch bạch huyết quanh ống dẫn sữa nằm ngay phía ngoài lớp cơ-biểu mô của thành ống dẫn. Dòng chảy bạch huyết từ các mạch bạch huyết trong vú và dưới da sâu hướng tới trung tâm và tới các hạch bạch huyết vùng nách và vú trong. ước tính có khoảng 3% lượng bạch huyết từ vú chảy tới chuỗi hạch vú trong, trong khi 97% chảy tới chuỗi hạch nách. Có thể quan sát được đường đi của bạch huyết tới chuỗi hạch vú trong sau khi tiêm chất đánh dấu phóng xạ vào bất cứ phần tư nào của vú.

Các hạch bạch huyết

Các nghiên cứu giải phẫu định khu cho thấy. các hạch lympho nách là con đường lan tràn chủ yếu của ung thư vú tiên phát. Có rất nhiều nghiên cứu phân loại giải phẫu của các hạch lympho nách, chi tiết nhất là nghiên cứu của Pickren về giải phẫu bệnh lý của hạch. Các hạch nách có thể được gộp lại thành các nhóm hạch vùng đỉnh, hạch dưới đòn giữa cơ ngực bé, nhóm hạch nằm dọc tĩnh mạch nách chạy từ cơ ngực bé tới thành bên hố nách; các hạch giữa cơ ngực (interpectoral) (hạch Rotter), nằm giữa cơ ngực lớn và cơ ngực bé, dọc theo thần kinh ngạc bên; nhóm hạch vai, gồm các hạch nằm dọc các mạch dưới vai; và nhóm hạch trung tâm nằm dưới bờ bên cơ ngực lớn và phía dưới cơ ngực bé. Các nhóm khác có thể gồm nhóm hạch ngoài vú, nằm ở đuôi nách và nhóm hạch cạnh vú nằm ở tổ chức mỡ dưới da 1/4 trên ngoài của vú. Các hạch vú trong nằm ở khoang liên sườn vùng cạnh xương ức, các hạch nằm gần động mạch vú trong, trong tổ chức mỡ ngoài màng phổi và được phân bố trong các khoang liên sườn (Hình 1.2) . Từ khoang liên sườn 2 trở xuống, các hạch vú trong được phân cách với màng phổi bởi lớp cân mỏng nằm trên cùng một bình diện ngang với cơ ngực. Số lượng hạch vú trong rất thay đổi. Tỉ lệ các hạch ở mỗi khoang liên sườn như sau: khoang thứ nhất là 97%, khoang thứ 2 là 98%, khoang thứ 3 là 82%, khoang thứ 4 là 9%, khoang thứ 5 là 12%, và khoang thứ 6 là 62% (Handley, Thackray, Urban và Marjani). Khi có di căn vào các hạch, có thể gây tắc nghẽn các dòng chảy bạch huyết sinh lý và vì vậy, các con đường thay thế có thể trở nên rất quan trọng. Các đường thay thế này nằm sâu, chạy ngang sau xương ức dẫn bạch huyết tới chuỗi hạch vú trong bên đối diện, đường chạy nông trước xương ức, đường chạy ngang khoang liên sườn, và đường trung thất, lan truyền qua cơ thẳng nông ở bụng tới đám rối dưới mạc treo và dưới hoành (con đường Gerota). Trong đó, con đường cuối cho phép di căn lan trực tiếp từ khối u tới gan và các hạch sau phúc mạc. Đường sau xương ức có thể được phát hiện khi nghiên cứu hình ảnh isotop các hạch bạch huyết.

Các cơ quan trọng ở vùng vú là cơ ngực lớn và cơ ngực bé, cơ răng trước, cơ lưng, cũng như các mạc của cơ chéo ngoài và cơ thẳng bụng. Cơ ngực bé có nguyên uỷ từ mặt ngoài các xương sườn 2, 3 và 4, và bám vào giữa bờ trên mỏm quạ xương bả vai. Cơ thường cố định ở phía nguyên uỷ hơn là phía bám tận và được chi phối bởi dây thần kinh ngực giữa, xuất phát từ đám rối thần kinh cánh tay (đoạn C-8, T-l) và đi xuống ra phía sau cơ rồi chạy ngang trước tĩnh mạch nách. Dây thần kinh đi vào khoang cơ ngực, xuyên qua cơ trong 62% các trường hợp, và đi vòng quanh bờ ngoài như là 1 nhánh duy nhất trong 38% các trường hợp. Có sự dao động về số lượng các nhánh đi qua cơ hỗ trợ cho vận động phần ngoài của cơ ngực lớn. Có sự nhầm lẫn về thuật ngữ thần kinh ngực giữa và bên : thuật ngữ chuẩn ám chỉ nguồn gốc dây thẩn kinh đó trong đám rối cánh tay hơn là vị trí giải phẫu của nó. Đã có đề nghị thay đổi thuật ngữ nhưng không được đa số chấp

nhận. Hiểu rõ sự sắp xếp các dây thần kinh này là cực kỳ quan trọng khi tiến hành phẫu thuật cắt tuyến vú triệt căn biến đổi (phẫu thuật Patey).

Cơ răng trước cột xương bả vai vào thành ngực. Nguyên uỷ của cơ gồm nhiều nhánh bám vào từ xương sườn thứ 8 trở lên, ở xương sườn thứ nhất là phía sau tam giác cổ còn ở các xương sườn thứ 5, 6, 7, và 8 nó cài lẫn với nguyên ủy của cơ chéo ngoài. Cơ bám vào bờ trong của xương bả vai ở mặt, xương sườn và được chi phối bởi thần kinh ngạc dài (thần kinh cơ răng trước). Nguyên uỷ của dây thần kinh này là từ phía sau ngoài các rễ C5, Có, C7 của đám rối cánh tay, nó chạy qua phía sau tĩnh mạch nách rồi chui ra ở thành nghệ cao ngang phần hố dưới vai. Dây thần kinh nằm trên lớp cân sâu cơ răng trước và đánh dấu giới hạn phía sau của cân sâu. Bảo tồn được dây thần kinh cơ răng trước khi nó chạy xuống dưới là cần thiết để tránh làm thương tổn chức năng xương vai và mất khả năng vận động khớp vai.

Cơ lưng rộng có đặc trưng là nguyên uỷ rất rộng từ các mỏm gai và dây chằng trên gai từ đốt sống ngực 7 trở xuống, bao gồm tất ca các đốt sống lưng và đất sống cùng. Cơ bám vào bảng bản cân dọc tạo thành một nếp phía sau nách, trên một diện 2,5 em ở rãnh nhị đầu xương cánh tay. Cơ được chi phối bởi thần kinh cơ lưng rộng, có nguyên uỷ từ thân sau đám rơi thần kinh cánh tay, các đoạn từ Có, C7 và C8. Dây thần kinh chạy phía sau tĩnh mạch nách, tới gần các mạch dưới xương vai từ mặt giữa, rồi chạy dọc mặt trước các mạch này để tới mặt giữa của các cơ. Dây thần kinh chạy qua nách và có liên quan ở phía trong với các hạch nhóm vai. Cắt bỏ dây thần kinh này không gây hậu quả nghiêm trọng về thẩm mỹ hoặc chức năng, tuy nhiên nên bảo tồn nó nếu có thể được.

Cơ dưới đòn, có nguyên uỷ từ chỗ nối sụn sườn của xương sườn thứ nhất, đây là một mốc rất quan trọng ở đỉnh hố nách. Tại phần gân của bờ dưới cơ này, có 2 lớp cân xương đòn-ngưc kết hợp với nhau để tạo thành dây chằng sườn quạ rất vững chắc chăng từ mỏm quạ tới chỗ nối sụn sườn thứ nhất (dây chằng Halsted). ở vị trí này các mạch máu của nách (tĩnh mạch đi trước động mạch) đi vào trong lồng ngực, phía trên xương sườn thứ nhất và dưới xương đòn. Có nhiều nhánh nhỏ không tên của tĩnh mạch nách đi vào phần thấp của cơ Còn ở gần đỉnh nách và trên xương sườn thứ 1 và 2, có 1 động mạch nhỏ, cũng là động mạch nằm cao nhất ở lồng ngực, xuất phát từ động mạch nách.

... Xem tiếp bài sau (Phần tin mới hơn)